[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > ¦wiebodzin od 1945 roku > ¦wiebodziñska legenda

¦wiebodziñska Gazeta Powiatowa
WYDANIE NR 1-2 [157-158] styczeñ-luty 2005

¦wiebodziñska legenda

W gêstniej±cym zmierzchu krótkiego, lutowego dnia - pierwszy polski proboszcz w ¦wiebodzinie (parafia ¶w. Micha³a Archanio³a.), ksi±dz kanonik Piotr Janik - koñczy³ czytanie brewiarza.
- Nagle za oknem, na podwórzu, rozleg³ siê strza³. Potem drugi, trzeci, czwarty i pi±ty.
Ksi±dz poderwa³ siê na równe nogi.

By³ rok 1946.

Przez tak zwane w tamtych latach Ziemie Odzyskane, przelewa³y siê fale "szabrowników". W kraju, komuni¶ci wsparci o sowieckie bagnety, morduj±c i niszcz±c prawdziwych patriotów, d±¿yli do pe³ni w³adzy.

- Czasy by³y niepewne i ksi±dz zastyg³ w bezruchu, czekaj±c na dalszy bieg wypadków.

Lecz nic nie nast±pi³o. Trwa³a g³ucha cisza, wiêc proboszcz wyszed³ z kancelarii i skierowa³ siê ku schodom, wiod±cym na górê, do mieszkañ ksiê¿y. W po³owie drogi mignê³a mu postaæ wysokiej zakonnicy w czarnym habicie, zd±¿aj±cej jakby ku drzwiom, wiod±cym na podwórko.
- Zawo³a³: "Siostro, siostro, gdzie siostra idzie?"
Zakonnica nie odpowiedzia³a i zniknê³a za za³omem muru.
Ksi±dz przy najbli¿szej okazji spyta³ siostrê Dominikê, która z nich chodzi³a po plebani? Zdziwiona odpowiedzia³a, i¿ ¿adna z nich na plebaniê tego dnia nie chodzi³a.

Czas p³yn±³ szybko i proboszcz rych³o zapomnia³ o dziwnym zjawisku, przypisuj±c je jakim¶ zwidom.

Min±³ okr±g³y rok i znowu nadszed³ zmierzch krótkiego, lutowego dnia. Za oknami plebani, na podwórku, znów pad³o piêæ krótkich strza³ów. Po ¦wiebodzinie zaczê³y kr±¿yæ g³uche pog³oski o tajemniczych strza³ach na plebani, o niemieckich zakonnicach ze Zgromadzenia Sióstr. Boromeuszek, które prowadzi³y przy ko¶ciele ochronkê dla biednych dzieci i o nag³ym znikniêciu tych zakonnic.

Ksi±dz Janik napisa³ wiêc list do Niemiec, do ostatniego niemieckiego proboszcza parafii ¶w. Micha³a Archanio³a, ksiêdza Müllera, z pro¶b±, o jakiekolwiek informacje o Siostrach Boromeuszkach, pracuj±cych w tutejszej parafii ¶w. Micha³a Archanio³a.
Odpowied¼ nadesz³a bardzo szybko.

- [...] tak, by³y takie siostry.
Nie chcia³y opu¶ciæ swoich sierot i kiedy front by³ ju¿ na przedmie¶ciach miasta, odmówi³y ewakuacji.
Jak wiadomo, Sowieci weszli do ¦wiebodzina 30 stycznia 1945 r. (st±d nazwa ulicy: 30 Stycznia). Oko³o 4-5 lutego 1945 r. pijan± band± weszli do ko¶cio³a, na plebaniê i do sierociñca.
- Oprócz tych piêciu bohaterskich kobiet i gromadki ¶miertelnie przera¿onych dzieci oraz starego i chorego proboszcza, na ko¶cielnym terenie nie by³o nikogo.
Pijani so³daci zachowywali siê coraz bardziej brutalnie. W pewnej chwili jeden z nich szarpn±³ ordynarnie niemieck± dziewczynkê.
Zakonnica zas³oni³a j± sob±.
Rozw¶cieczony bandyta strzeli³ jej prosto w twarz. Pozosta³e cztery zginê³y tak samo.
Ksi±dz Müller, ju¿ wtedy ciê¿ko chory, zemdla³ i to zapewne uratowa³o go przed zamordowaniem, bo Sowieci ju¿ go nie ruszali.
Trochê jednak przestraszeni, bo prawo wojenne jest okrutne i w wyniku mordu na cywilach, bezwzglêdnie skazuje na karê ¶mierci, pogrzebali zw³oki zabitych zakonnic na plebanijnym podwórku, zrywaj±c z niego warstwê wierzchnich kamieni i po³o¿yli kamienie z powrotem.
- Wszelki ¶lad znikn±³.
[...]

Tyle ksi±dz Müller, który zreszt± wkrótce zmar³.
Ksi±dz proboszcz Piotr Janik zarz±dzi³ ekshumacjê.
Przekopano podwórko.

By³y.

Nietkniête rozk³adem, w poszarpanych habitach, le¿a³y obok siebie, biedne, ¶wiête mêczenniczki.
Po cichym i szybkim pogrzebie (niewiadoma by³a reakcja komunistycznej w³adzy) spoczê³y w po¶wiêconej ziemi na cmentarzu.
To tych piêæ bezimiennych mogi³, obok grobów Sióstr Pasterek.
Strza³ów na podwórku ju¿ nikt nigdy nie s³ysza³.


Ps. Relacjê tê s³ysza³am z ust ¶p. Siostry Dominiki, której z kolei opowiada³ to te¿ ¶p. ksi±dz Piotr Janik, powo³uj±c siê na list niemieckiego ksiêdza - proboszcza Müllera. Redakcja „¦wiebodzinskiej Gazety Powiatowej" nawi±za³a kontakt z klasztorem Sióstr Boromeuszek w Trzebnicy, sk±d pochodzi³y te zakonnice i obieca³y przekazaæ Redakcji imiona zamordowanych Sióstr. My¶lê, ¿e zajm± siê wyja¶nieniem tej smutnej historii.

 

Bo¿ena Sieciechowicz

 




Tragiczne losy Boromeuszek ze Schwiebusa

Dzieñ za Dniem
27 pa¼dziernika 2010 r.

Na ³amach ¦wiebodziñskiej Gazety Powiatowej (nr 1/2 styczeñ-luty 2005) Bo¿ena Sieciechowicz opublikowa³a tekst pt. "¦wiebodziñska legenda". Traktuje on o zastrzeleniu przez ¿o³nierzy rosyjskich piêciu sióstr ze Zgromadzenia Boromeuszek w lutym 1945 r. Wojska I-go Frontu Bia³oruskiego, 69 Armii gen. Ko³pakczy i 33. Armii gen. Cwietajewa wkroczy³y do ¦wiebodzina 30 stycznia 1945 r. Schwiebus by³ jednym z pierwszych niemieckich miast na drodze zwyciêskich Rosjan. Zosta³ zajêty z marszu, bo najbli¿sze zgrupowanie obronne Niemców formowa³o siê w okolicy Mostek. Komendant wojenny miasta - major W³odzimierz Gaunow zosta³ mianowany 7 lutego 1945 r.

Tragiczne losy Boromeuszek ze Schwiebusa

Pierwszy polski proboszcz - Piotr Janik (1945-1978) w³adaj±cy biegle jêzykiem niemieckim o losie sióstr Boromeuszek us³ysza³ zapewne od swego poprzednika ks. Otfrieda Müllera, z którym do 30 czerwca 1945 r. - do czasu jego wyjazdu do Berlina - mieszka³ na plebanii. Przez lata wie¶æ o tragicznych wydarzeniach kr±¿y³a w¶ród ¦wiebodzinian. Na ten temat nikt oficjalnie siê nie wypowiada³. Niemym ¶wiadectwem zbrodni by³a i jest skromna, bezimienna kwatera z rzêdem mogi³ w pobli¿u pierwszej, pó³nocnej bramy cmentarza na ul. Strzeleckiej. Obok pochowano tak¿e zmar³e tu siostry Pasterki.

Oddzia³ Akcji Katolickiej postanowi³ zaj±æ siê kwater± Boromeuszek. Przewidziano likwidacjê rachitycznego ogrodzenia i wy³o¿enie granitem miejsca pochówku. Prezes AK Ryszard £otarewicz zleci³ mi projekt planszy informacyjnej - pylonu jaki stanie obok mogi³. Chc±c uzyskaæ wiarygodne dane na temat losów zakonnic, ich personalia i daty tragicznej ¶mierci dotar³em do archiwum Zgromadzenia Sióstr Boromeuszek w Trzebnicy pod Wroc³awiem. Pozwoli³o to wyja¶niæ pewne nie¶cis³o¶ci zawarte w przywo³anym artykule Bo¿eny Sieciechowicz, które autorka zak³ada³a nazywaj±c swój tekst legend±.

Dziêki przychylno¶ci s. Beaty Stellmach, która przeprowadzi³a kwerendê w trzebnickim archiwum, dowiedzia³em siê, ¿e w lutym 1945 r. w ¦wiebodzinie ¿o³nierze rosyjscy zamordowali sze¶æ sióstr. Z relacji dwóch pielêgniarek: s. Amandy Glombik oraz s. Petrussy Richter wiemy, ¿e dwie zosta³y zastrzelone: - Edmara Komischke (ur. 19.11.1915 r.) zginê³a 3 lutego w obronie w³asnej (wybra³a ¶mieræ), - Lybia Zaporowicz (ur. 07.10.1882 r.) stanê³a w obronie 10-letniej córki lekarza, któr± chcia³ ze sob± zabraæ ¿o³nierz.

Czwartego lutego 1945 r. z plebanii zabrano do pielêgnacji rannych cztery siostry, które ju¿ nie wróci³y. By³y to: - s. Speciosa Urbañczyk (ur. 19.01.1898 r.), - s. Leutberga Stania (ur. 28.12.1912 r.), - s. Melisa Pawlik (ur. 28.03.1911 r.), - s. Orlanda Striegan (ur. 08.08.1904 r.).

„Zmasakrowane” siostry zosta³y odnalezione w dwóch domach przez osoby wyznaczone do prac porz±dkowych. Widzia³a je S. Petrussa. Zmar³e z³o¿ono do wspólnego grobu. (Cudzys³ów jak w oryginale - przyp. KG). Bo¿ena Sieciechowicz pisze, ¿e obawiaj±c siê kary za mord na ludno¶ci cywilnej, sprawcy pogrzebali cia³a na podwórzu plebanii, maskuj±c pochówek brukiem.

Wiemy, ¿e na cmentarz komunalny tragicznie zmar³e zakonnice ekshumowa³ proboszcz Piotr Janik. W ten sposób uci±³ powtarzaj±ce siê opowie¶ci o duchach kr±¿±cych noc± wokó³ plebanii. Artyku³ Bo¿eny Sieciechowicz mo¿na odnale¼æ na stronie www.schwiebus.pl.

 

 

Kazimierz Gancewski



Kwerenda Siostry Beaty Stellmach

Korespondencja listowa
Trzebnica, 29 lipca 2010 r.

 

Pan Kazimierz Gancewski

Dotyczy kwatery mogi³ sióstr Boromeuszek i losów sióstr w ¦wiebodzinie.

Przys³ane pismo z dnia 1 lipca 2010 r. przekazane zosta³o do archiwum Zgromadzenia Sióstr Boromeuszek w Trzebnicy. Na temat losów sióstr zachowa³a siê relacja S. Amandy Glombik oraz S. Petrussy Richter, pielêgniarek. Siostry opisuj± te wydarzenia tak jak je prze¿ywa³y. Brak jest wzmianki o relacji Ks. Müllera.

W ¦wiebodzinie zosta³o zamordowanych 6 sióstr. Wg posiadanych informacji – siostry zosta³y zastrzelone:
03.02.1945 r. S. Edmara Komischke, ur. 19.11.1915 r.
09.02.1945 r. S. Lybia Zaporowicz, ur. 07.10.1882 r.

S. Edmara zginê³a w obronie w³asnej – wybra³a ¶mieræ.
S. Lybia stanê³a w obronie dziesiêcioletniej córki lekarza, któr± to ¿o³nierz chcia³ zabraæ.

04.02.1945 r. z plebanii zabrane zosta³y 4 siostry do pielêgnacji rannych. Siostry ju¿ nie wróci³y. By³y to:
S. Speciosa Urbañczyk, ur. 19.01.1898 r.
S. Leutberga Stania, ur. 28.12.1912 r.
S. Melisa Pawlik, ur.28.03.1911 r.
S. Orlanda Striegan, ur.08.08.1904 r.

„Zmasakrowane” siostry odnalaz³y osoby wyznaczone do prac porz±dkowych w dwóch domach. Widzia³a je S. Petrussa. Zmar³e siostry w³o¿ono do tzw. „masowego grobu”. Tyle z relacji wymienionych sióstr pielêgniarek.

Zebra³a S. Beata Stellmach



Bazaltowe krzy¿e na grobach zamordowanych sióstr

Okolice Najbli¿sze
14 pa¼dziernika 2011 r.

Piêæ u³o¿onych na ziemi krzy¿y wykonanych z bazaltowej kostki. Tak od niedawna wygl±daj± groby sióstr zakonnych, które pod koniec wojny zosta³y zamordowane, a pó¼niej pochowane na ¶wiebodziñskim cmentarzu.

Przez ostatnie dziesiêciolecia kwatera z grobami sióstr zakonnych wygl±da³a tak samo – obskurne metalowe ogrodzenie, które z roku na rok straszy³o coraz mocniej. Same groby równie¿ mocno naruszy³ z±b czasu. Po latach przymiarek uda³o siê zmieniæ wygl±d tego miejsca, które nareszcie nabra³o godnego charakteru.

- Gdy robili¶my nagrobki dla ksiê¿y (w tym ks. Benedykta Pacygi – przyp. AL), przygl±dnêli¶my siê dok³adnie nagrobkom sióstr zakonnych. W zwi±zku z tym, ¿e wygl±da³y one ¼le i ¿e zosta³o trochê pieniêdzy, postanowili¶my przeznaczyæ je na remont kwaterki sióstr – informuje prezes parafialnego oddzia³u Akcji Katolickiej (parafia pw. ¶w. Micha³a Archanio³a) Ryszard £otarewicz.

Bazaltowe krzy¿e

Aktualnie wchodz±c na cmentarz pierwsz± furtk± od strony ulicy Strzeleckiej i skrêcaj±c w lewo w oczy rzuca siê natychmiast inny, ni¿ siê przyzwyczaili¶my, widok. Zamiast, chyl±cego siê ku upadkowi ogrodzenia, widzimy stosunkowo du¿o wolnej przestrzeni nieograniczonej ¿adnym p³otem. Stare nagrobki zosta³y zrównane z ziemi±, a na ich miejscu pojawi³o siê piêæ efektownie wygl±daj±cych du¿ych krzy¿y (u³o¿onych wprost na ziemi) z czarnych bazaltowych kostek, które przekaza³o miasto.

Ca³o¶æ nie jest jeszcze kompletna. Zaplanowano m.in. zamontowanie ³añcuchów z ty³u i po prawej stronie, tak aby przez przypadek nikt nie skraca³ sobie drogi st±paj±c przy tym po grobach. Pojawi siê tak¿e nieco zieleni. – Na wiosnê planujemy wykonanie du¿ej tablicy w jêzyku polskim i niemieckim. Znajd± siê na niej miêdzy innymi nazwiska pochowanych tutaj sióstr – informuje Ryszard £otarewicz, który chcia³by aby ods³oniêcie tablicy mia³o odpowiedni charakter. Planowane jest tak¿e zaproszenie go¶ci z Niemiec. – Chcemy ¿eby ludzie wiedzieli, ¿e co¶ tak okropnego zdarzy³o siê tutaj. Zale¿y nam na tym, aby wszyscy o tym pamiêtali.

Wyja¶nienia wymaga jeszcze jedna kwestia. Otó¿ u³o¿ono piêæ krzy¿y, a wiadomo, ¿e w kwaterze pochowano sze¶æ zamordowanych zakonnic. Gdzie wiêc znajduje siê grób jednej z nich? Wszystko wskazuje na to, ¿e jej doczesne szcz±tki znajduj± siê w jednym grobie ze szcz±tkami, zmar³ej w 1998 roku, siostry Dominiki (Marianna Cybulska).

Z informacji zdobytych swego czasu przez Kazimierza Gancewskiego wynika, ¿e w kwaterze pochowane s±: Edmara Komischke (ur. 19.11.1915 r.), Lybia Zaporowicz (ur. 07.10.1882 r.), Leutberga Stania (ur. 28.12.1912 r.), Speciosa Urbañczyk (ur. 19.01.1898 r.), Orlanda Striegan (ur. 08.08.1904 r.) i Melisa Pawlik (ur. 28.03.1911 r.). Jak pisze Kazimierz Gancewski, pocz±tkowo zmar³e z³o¿ono do wspólnego grobu na podwórzu plebanii, maskuj±c pochówek brukiem. Na cmentarz po ekshumacji przeniós³ je dopiero pierwszy powojenny proboszcz Piotr Janik, który w ten sposób uci±³ powtarzaj±ce siê opowie¶ci o duchach kr±¿±cych noc± wokó³ plebanii.

Z relacji kobiety, która by³a ¶wiadkiem okropnych wydarzeñ rozgrywaj±cych siê na pocz±tku lutego 1945 roku, wynika, ¿e wszystkie siostry zosta³y w bestialski sposób zamordowane. „Na pocz±tku pobili nas ga³±zkami wierzbowymi. Sta³y¶my w rzêdzie, a jeden Kozak chwyci³ jedn± siostrê za ramiê i chcia³ j± wci±gn±æ do pokoju obok. Zobaczy³ jednak m³odsza siostrê i ruszy³ w jej stronê. Ona cofnê³a siê, broni³a rêkoma i krzycza³a - Proszê mnie nie dotykaæ, proszê strzelaæ! Kozak ¶ci±gn±³ karabin maszynowy i w tym samym momencie siostra osunê³a siê ko³o szafy, trafiona w czo³o przez jedn± z kul, tak ¿e mózg wydosta³ siê przez potylicê. ¯y³a jeszcze dwie godziny, umiera³a w strasznych jêkach. Przytomno¶æ umys³u innej siostry w tych momentach by³a godna podziwu. Klêcza³a przy umieraj±cej siostrze i wypowiada³a na g³os krótkie modlitwy. Jeszcze nigdy w ¿yciu nie s³ysza³am tak ¿arliwej modlitwy”.*

Nowe nagrobki w kwaterze sióstr nie s± jedynymi, które pojawi³y siê w ostatnim czasie na ¶wiebodziñskim cmentarzu. Pod koniec wrze¶nia postawiony zosta³ tak¿e pomnik na grobie Dzieci Utraconych, który utworzono rok temu. Od tego czasu dokonano dwóch pochówków. Kolejny bêdzie mia³ miejsce w najbli¿sz± sobotê (15 pa¼dziernika) o godzinie 14-tej.

W zwi±zku z tym, ¿e teren wokó³ pomnika wymaga jeszcze pewnych zabiegów, w tym u³o¿enia kostki, 1 listopada cz³onkowie Akcji Katolickiej przeprowadz± na terenie cmentarza kwestê. Pozyskane w ten sposób ¶rodki przeznaczone zostan± na wspomniany cel.

* To jedynie fragment relacji opisuj±cych tamte dni, które zosta³y zebrane i przet³umaczone przez Alicjê Pitak. Pochodz± one z ksi±¿ek niemieckich, odnalezionych, skopiowanych i udostêpnionych przez ¶wiebodziñskie Muzeum Regionalne. W najbli¿szym czasie opublikujemy pe³ny test w naszym cyklu „Ocaliæ od zapomnienia”.

Andrzej Lichuta

Czytaj wiêcej:
¦wiebodziñska legenda
Od legendy do faktów
Boromeuszki cd...
Odkrywane tajemnice
inne:
Zabytkowy k³opot


komentarz[1] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.012 | powered by jPORTAL 2