[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Lokalne epizody biograficzne > Baron Jobst Hilmar von Knigge - ¿o³nierz i bibliofil


Baron Jobst Hilmar von Knigge - ¿o³nierz i bibliofil




¦wiebodziñska Gazeta Powiatowa
Wydanie Nr 11 [167] 2005

W¶ród wielu znanych i wybitnych postaci, których los zwi±za³ z obszarem ¶wiebodziñskim, znajduje siê cesarski wojskowy - Jobst Hilmar von Knigge, dysponent tutejszych dóbr zamkowych w 2 po³owie XVII wieku. Choæ nie pochodzi³ ze ¦wiebodzina, odegra³ tu istotn± rolê; wyró¿nia³a go dodatkowo, rzadka w ówczesnych czasach, wielka pasja bibliofilska.


Herb baronów von Knigge

J. H. v. Knigge urodzi³ siê w starej, dolnosaksoñskiej rodzinie szlacheckiej. Jego przodek, rycerz Ekbertus Knigge zosta³ wymieniony w dokumentach dotycz±cych Hanoweru ju¿ w 1241 roku. W XIII wieku rodzina posiada³a maj±tki w ok. Minden i Lüneburga, nastêpnie w ok. Bremy, a po ich sprzeda¿y w roku 1489 przenios³a siê w ok. Braunschweigu. Kolejne pokolenia rodu, to g³ównie wojskowi, w s³u¿bie ró¿nych panów i w³adców. ¯o³nierzem by³ równie¿ Jobst Hilmar. W pocz±tkach wojny 30-letniej s³u¿y³ w oddzia³ach dowodzonych przez Alberta von Wallensteina; walczy³ tak¿e w Niderlandach. Nastêpnie wystêpuje on w roku 1661 jako pu³kownik jazdy w zmaganiach z Turkami na Wêgrzech. W s³u¿bie cesarskiej awansowa³ do stopnia marsza³ka polnego i okre¶lany by³ wznio¶le jako Magnus ille Chiliarcha Exercitus Caesarei. W dowód uznania dla jego zas³ug cesarz Leopold I nada³ w roku 1665 w Wiedniu jemu i jego bratu Friedrichowi Ulrichowi dziedziczny tytu³ barona (Freiherr); potwierdzony on zosta³ równie¿ w Saksonii piêæ lat pó¼niej. Od roku 1669 a¿ do swojej ¶mierci baron v. Knigge pe³ni³ funkcjê komendanta twierdzy g³ogowskiej. Jako gorliwy katolik by³ tu w sta³ym konflikcie z magistratem i miejscowym, protestanckim mieszczañstwem. Zas³u¿y³ sobie jednak na powszechne uznanie, gdy podczas po¿aru w roku 1678 ocali³ czê¶æ miasta, nakazuj±c zerwanie drewnianego dachu ze swojego domu oraz kilku s±siednich budynków. Oko³o roku 1680 naby³ on podg³ogowsk± Kotlê oraz pod¶wiebodziñskie Prze³azy. Pobyt w Wielkim G³ogowie przybli¿y³ go równie¿ do ¦wiebodzina.

Do miasta baron przyby³ po raz pierwszy 27 lipca 1674 roku na wizjê lokaln± maj±tku zastawnego, z którego rezygnowa³ wówczas starosta Kaspar Siegismund von Knobefsdorff. Prawdopodobnie dziêki wysokiej protekcji przej±³ on wtedy te cesarskie dobra i urz±d starosty za znaczn± sumê 14 ty¶. talarów. Wiemy, ¿e v. Knigge wielokrotnie przebywa³ pó¼niej na zamku ¶wiebodziñskim i ufundowa³ w nim w roku 1677 kaplicê ¶w. Agaty. Wyposa¿y³ j± w piêkny, ³aciñski msza³, kupiony za 12 talarów u ksiêgarza z Sulechowa. Z r±k nieznanego nam bli¿ej mieszczanina ¶wiebodziñskiego otrzyma³ natomiast ksi±¿kê, która go zainspirowa³a do poszukiwañ nad przesz³o¶ci± w³asnej rodziny. Istniej± przypuszczenia, ¿e w ¦wiebodzinie tak¿e zmar³ i zosta³ pochowany 8 kwietnia 1683 roku.

Jobst Hilmar v. Knigge o¿eni³ siê z hrabin± Ann± Theres± v. Nostitz i mia³ z ni± przynajmniej dwoje znanych na terytorium ¶wiebodziñskim potomków: syna Franza Jobsta i córkê Philippinê. Baron Franz Jobst by³ tak¿e wojskowym, podpu³kownikiem i po ¶mierci ojca przej±³ dobra ¶wiebodziñskie. W roku 1687, w okresie administracji brandenburskiej nad enklaw± ¦wiebodzina, utraci³ jednak zastaw zamkowy i przeniós³ siê do swojego maj±tku w Prze³azach. Tu, podkre¶laj±c jako patron swój katolicyzm, nie dopuszcza³ do przejêcia miejscowego ko¶cio³a przez protestantów. W roku 1695, gdy ponownie obszar ¶wiebodziñski wróci³ pod zwierzchnictwo Habsburgów, v. Knigge uzyska³ przynajmniej zwrot nale¿nych mu pieniêdzy za utracony zastaw. Krótko potem zmar³ bezpotomnie (1696) i zosta³ pochowany w klasztorze w Parady¿u. Jego siostra tymczasem, wychodz±c za m±¿ za przedstawiciela rodziny v. Haugwitz, zosta³a odnotowana w roku 1681 jako w³a¶cicielka maj±tku Chociule oraz dóbr B³onie, Niesulice i Kalinowe. Po wyga¶niêciu ¶wiebodziñskiej linii rodu v. Knigge ca³± spu¶ciznê po niej, tak¿e zamek w ¦wiebodzinie, otrzyma³ w roku 1699 klasztor cysterek z Trzebnicy.

Powróæmy ponownie do barona Jobsta Hilmara v. Knigge, aby przypomnieæ jego wyj±tkowe zainteresowania w gromadzeniu cennych ksi±¿ek. Pocz±tki pasji bibliofilskiej v. Knigge nale¿y datowaæ na okres przed jego przybyciem do G³ogowa, bowiem w katalogu jego kolekcji znajduje siê apologia domu Habsburgów jeszcze z roku 1668. Sam katalog to wielki wolumen in folio, obejmuj±cy 767 pozycji ksiêgozbioru, w¶ród których znajdowa³o siê 307 folia³ów (drukowanych i rêkopi¶miennych), 229 ksi±¿ek oraz 231 innych druków. W³a¶ciciel nazwa³ go "bibliotek± ¿o³niersk±" (Soldatenbibliothek), u¿ywaj±c czasem innych okre¶leñ: "teutsche Bibliothek", "katholische Bibliothek", "Wirtschaftsbibliothek" oraz "Hausbibliothek". Licznie reprezentowane by³y w kolekcji dzie³a z zakresu teologii oraz zbiory pie¶ni religijnych. By³y to g³ównie pozycje w jêzyku ³aciñskim, którego v. Knigge jednak nie zna³. Komendant, mimo ¿e by³ gorliwym wyznawc± katolicyzmu, gromadzi³ równie¿ dzie³a protestanckie, posiada³ np. ¶piewnik kalwiñski z roku 1647 oraz rozprawê o luteranizmie J. J. Becka z roku 1658. W zbiorze znajdowa³a siê tak¿e pewna liczba ksi±¿ek o tre¶ci anty¿ydowskiej.

Najcenniejsz± czê¶ci± ksiêgozbioru by³y jednak inkunabu³y i postinkunabula, licz±ce 139 dzie³ zawartych w 96 tomach. Znalaz³a siê w tym zbiorze s³ynna "Kronika ¶wiata" Hartmanna Schedla z roku 1493, zawieraj±ca 1809 drzeworytów wykonanych m.in. przez Michaela Wolgemutha, nauczyciela A. Dürera. Inna pozycja - zbiór modlitw ¶w. Fridolina z roku 1491 - obejmowa³a 91 kolorowych drzeworytów tego¿ autora. W¶ród inkunabu³ów zas³ugiwa³ tak¿e na uwagê Fasciculus temporum Wernera Rolewincka z roku 1481. Z nowszych ksi±¿ek do najcenniejszych nale¿a³o dzie³o z zakresu teorii sztuki samego Dürera (1528) oraz znany powszechnie atlas Theatrum orbis terrarum Abrahama Orteliusa z roku 1592. Kolekcja v. Knigge zawiera³a tak¿e niezwykle cenne, pierwsze opracowanie historii sztuki niemieckiej Joachima v. Sandrat z lat 1675-79.

Interesuj±ce by³y w³asnorêczne uwagi i dopiski w³a¶ciciela na poszczególnych egzemplarzach jego zbioru. Na jednym z inkunabu³ów napisa³, ¿e chocia¿ ksi±¿ka kosztowa³a go drogo, naby³ j±, gdy¿ jest mi³o¶nikiem starych rzeczy. Na innej grozi³ utrat± wzroku i parali¿em osobie, która o¶mieli³aby siê j± ukra¶æ. Na pozycjach protestanckich czyni³ uwagi w rodzaju: "Mocno kacerska, swawolna luterañska ksi±¿ka". Zabawnie wygl±da uzasadnienie zakupu innego druku: "nie po¿era ani owsa, ani siana i nie wypija mi te¿ ani piwa, ani wina".

Sposób gromadzenia kolekcji przez v. Knigge zas³uguje równie¿ na uwagê. Tylko niewielka jej czê¶æ przesz³a w posiadanie barona przez kupno, zamawia³ np. ksi±¿ki u ksiêgarzy w O³omuñcu lub je sam osobi¶cie kupowa³ podczas podró¿y do Lipska czy Wiednia. Najczê¶ciej jednak nabywa³ on druki okazyjnie. Na przyk³ad pewn± ilo¶æ dzie³ teologicznych odkupi³ od spadkobierców pani v. Loss z G³êbocic ko³o G³ogowa, a niemal za bezcen naby³ 54 ksi±¿ki od pewnego wroc³awskiego cukiernika. W wielu przypadkach otrzymywa³ cenne dary od swoich krewnych i przyjació³, ¶l±skich intelektualistów, duchowieñstwa katolickiego i miejscowych pastorów, a czasem nawet podkomendnych. Niekiedy chêæ posiadania by³a tak wielka, ¿e przyw³aszcza³ on sobie cudze ksi±¿ki.

Po ¶mierci barona v. Knigge jego ksiêgozbiór trafi³ w rêce g³ogowskich jezuitów, a nastêpnie, po kasacie zakonu, sta³ siê fragmentem biblioteki nauczycielskiej katolickiego gimnazjum w G³ogowie. Tu przepad³ bezpowrotnie podczas walk o miasto w roku 1945. "Soldatenbibliothek" J. H. v. Knigge by³ najwiêkszym ksiêgozbiorem prywatnym XVII-wiecznego G³ogowa i jednym z najcenniejszych na ca³ym ówczesnym ¦l±sku. By³ wyj±tkowy równie¿ dlatego, ¿e tê warto¶ciow± merytorycznie i bibliofilsko kolekcjê zgromadzi³ zawodowy ¿o³nierz, zara¿ony mi³o¶ci± do ksi±¿ek,

Marek Nowacki
Podstawê tego tekstu w znacznym stopniu stanowi praca Lucyny Bia³y z roku 1995.


komentarz[0] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.015 | powered by jPORTAL 2