Sto lat temu w powiecie
1905 to według zapisów w „Kalendarium dziejów Świebodzina i okolic ...” Wiesława Zdanowicza rok, w którym [...] Polacy stanowili wciąż 50 procent ogółu absolwentów seminarium nauczycielskiego w Paradyżu. Jest to okres powstania średniej szkoły dla dziewcząt w Świebodzinie, tj. obecnego liceum. Łącznie w tym czasie istnieje w mieście 5 szkół: trzy powszechne, szkoła średnia dla dziewcząt oraz gimnazjum realne. Ponadto miasto posiada 7 dróg wyjazdowych, 711 budynków, 9321 mieszkańców, w tym 250 posiadaczy telefonów. W pobliżu obecnego liceum i urzędu pracy znajdowała się również bożnica żydowska. Ponoć spalił ją w okresie powojennym strażak – piroman. [...]
Natomiast Mieczysław Szylko, pracownik Archiwum Państwowego w Zielonej Górze oddziału w Wilkowie daje nam bliższy obraz tego co działo się dokładnie sto lat temu w naszym mieście. W cyklu „Z archiwum W” prezentowanym na łamach Świebodzińskiej Gazety Powiatowej – (nr 3[159] marzec 2005) w pierwszej części swojego kalendarium przedstawia nam wydarzenia dzień po dniu pierwszego kwartału roku pańskiego 1905. Niesamowita opowieść wyszperana z przepastnych zasobów archiwum. Osobiście bardzo proszę o ciąg dalszy.
Świebodzińska Gazeta Powiatowa
Wydanie nr 3 [159] marzec 2005
Sto lat temu w powiecie
1 stycznia
Niespodziewane śnieżyce i zamiecie powodują zakłócenia kolejowe i drogowe (zapowiada się trudny rok).
2 stycznia
Wiadomość o klęsce Rosjan pod Port Arthur i dostanie się 32 tysięcy żołnierzy do niewoli japońskiej.
5 stycznia
Ogłoszenie przetargowe władz powiatowych na brukowanie 1120 m drogi z Kupienina do Ojerzyc, 426 m drogi do Wilkowa, 471 m drogi z Ołoboku do Łąkiego i 1050 m ze Skąpego do Łąkiego.
7 stycznia
Wprowadzenie 1 podatku od tworzących się nowych parafii katolickich na mocy ustawy z 29 maja 1903 r. o diecezjach Kościoła katolickiego.
8 stycznia
Radosna wieść o pokonaniu przez naszego dzielnego gen. von Trotha pól tysiąca dzikich murzynów Hererów Namibii.
10 stycznia
Do naszego powiatu dotarła loteria rozpisana na 2,5 min marek w złocie na Ligę Kolonialną.
12 stycznia
Przetarg Wydziału Powiatowego na dostawę żwiru na przebudowę drogi z Sulechowa do Trzebiechowa 190 kubików. Skąpe - Radoszyn 380 kubików, do Rosina 252 kubików.
15 stycznia
Rozpoczęła działalność Wojskowa Komisja Poborowa. Roczniki 1883-1885 z poszczególnych miejscowości miały się stawić co do dnia i godziny wg określonego porządku.
16 stycznia
Niepokoje w Moskwie (do księcia Sergiusza nieznani sprawcy oddali 3 strzały rewolwerowe).
17 stycznia
Rozpoczął się sezon polowań na cietrzewie, jarząbki, bażanty.
20 stycznia
Właściciel gospodarstwa w Skąpym Eisermann zmarł w szpitalu Joannitów w Sulechowie w wyniku wypadku z wozem konnym, wracając podchmielony z targu.
21 stycznia
Wiadomość o uszkodzeniu wystrzałem armatnim kartacza fasady Pałacu Zimowego w Petersburgu w dniu 19 stycznia.
22 stycznia
Kolejne niepokojące wieści z Petersburga poruszają opinię mieszkańców; w Krwawej Niedzieli zginęło ponoć 2000 osób i 5000 jest rannych.
Kupiec Pan Stoicke ze Zbąszynia usilnie poszukuje swojego psa, oferując wysoką nagrodę.
24 stycznia
Wiadomość o zastrzeleniu w Radomiu 3 oficerów rosyjskich przez nieznanych sprawców.
27 stycznia (piątek)
Uroczystości, zebrania i fety z okazji urodzin naszego umiłowanego cesarza.
Zarządzenie starosty Pana von den Becka o obowiązku wykładania trutek w rejonie łowieckim w Ojerzycach i Chociulach.
30 stycznia
Niepokojące wieści z Warszawy, wiele wystaw i okien rozbitych, sklepy na Marszałkowskiej splądrowane, barykady, strajki, zamknięto szkoły.
1 lutego
Kontrola akt Urzędu Stanu Cywilnego w Świebodzinie.
3 lutego
Decyzja Pana Starosty o zwalczaniu pryszczycy w Szczańcu.
4 lutego
Pastor Leisterer ze Szczańca mianowany Inspektorem Szkolnym.
6 lutego
Koła kombatantów i weteranów naszego powiatu wchodziły w skład 14 000 kół i 1,2 miliona członków w całej Rzeszy.
9 lutego
Wiadomość o zdemolowaniu przez poborowych dworca w Sosnowcu, ucieczkach młodych ludzi do Niemiec, groźbie dywersji oraz konieczności bacznego uważania na obcych i cudzoziemców.
10 lutego
Niepokoje w Łodzi w fabryce Scheidlera : 4 trupy i 68 rannych.
11 lutego
Zebranie Związku Gospodarzy Rolnych w restauracji "Markische Hof".
13 lutego
W prasie lokalnej ogłasza się 22 letnia wdowa z Berlina, bezdzietna z pół milionem marek kapitału, poszukująca solidnego i uczciwego mężczyzny do poślubienia.
15 lutego
Sołtys wilkowski Pan Kramm został zatwierdzony przez Sąd Wyższej Instancji (Landgericht) w Gubinie na ławnika Sądu w Świebodzinie.
19 lutego
Winogrodnicy naszego powiatu wzięli udział w zjeździe Ostdeutscher Weinbauverein w Czerwieńsku koło Zielonej Góry.
20 lutego
Zamknięcie gospody "Mauscheln" w Torzymiu z powodu nielegalnej gry w karty, bez specjalnej koncesji.
21 lutego
Wielkie śniegi w Sudetach i Alpach.
22 lutego
Poszukuje się mężczyzny w wieku 32-36 lat niskiego 1,60, jasnego blondyna z małą głową, sprawcy okrutnego zamordowania młodej dziewczyny na dworcu metra berlińskiego ZOO-Garten, który umknął pościgowi.
1 marca
Nowe Sanatorium w Trzebiechowie oferuje swoje usługi chętnym i rekonwalescentom.
2 marca
Rozporządzenia Pana Starosty celem zwalczenia epidemii pryszczycy w Dąbrówce Małej, Szczańcu, Myszęcinie.
4 marca
Zakaz organizowania targu w Brójcach.
W związku ze śmiercią mistrza murarskiego Pana Pfaendera ze Świebodzina na członka zarządu Związku Budowlanego Północno-Wschodniego wybrano mistrza murarskiego Pana Maxa Fechnera.
Wojskowa Komisja Poborowa przyjmuje samych mieszkańców Świebodzina, wg określonego wcześniej porządku.
5 marca
Książę Henryk XXXIV Reuß z Trzbiechowa rozpoczął 3 semestr studiów w Heidelbergu.
7 marca
Inspektor Alfred Kerschner z majątku Myszęcin został naczelnikiem gminy.
10 marca
Wichury i zawieje, orkan w górach Harzu powoduje duże zniszczenia.
11 marca
Oddał życie dla ojczyzny bohaterski podoficer Wilhelm Purmann syn woźnicy z ulicy Miłej, zmarł z odniesionych ran w walkach pod Klein Nubis w Afryce.
12 marca
Kolejne niepokojące wieści z Rosji: naprzeciwko niemieckiej ambasady i katedry Izaaka w Petersburgu, wielka eksplozja, wyleciały wszystkie szyby.
13 marca
Werbunek ochotników do 3 letniej służby w artylerii marynarki wojennej w bazie Kiautschou w Chinach.
14 marca
Wiadomość o ogromnym pożarze w Nowym Jorku w dzielnicy polskich Żydów.
18 marca
Pan Starosta von der Beck ogłosił przepisy regulujące ochronę zabytków archeologicznych.
25 marca
Pomocnik pastora Leisterera ze Szczańca mianowany na pastora.
29 marca
Obrady Rady Powiatu.
Podatek powiatowy zwiększył się o 30 %.
1 lipca
Niespotykane upały w powiecie. Temperatury dochodzą do 32°C, w nocy 22°C
Zakwitły winogrona wydzielając swój błogi i szczęśliwy zapach.
Niepokoje mieszkańców budzą nadal trwające rozruchy i bunty w Rosji. W Łodzi zastrzelono 30 robotników, dzięki postawie policmeistra Chrzanowskiego i generała kozackiego Marmusowa opanowano sytuację.
W Oddessie 1000 zabitych i 2000 rannych. Bunty marynarzy.
2 lipca
Obradowała w Berlinie Komisja Kolonizacyjna dla Afryki Południowo-Zachodniej.
3 lipca
August Fischer z Rudgierzowic obchodził w Zielonej Górze 25 lecie pracy Strażnika wieżowego, w tym czasie pokonał 2160000 stopni pracując w nocy, w śnieżyce, mrozy, burze i wichury.
4 lipca
Naszego miłościwie panującego Cesarza odwiedził w Trayemunde na jachcie amerykański miliarder Yanderbild.
5 lipca
Burze i wiatry wyrywały okna, niszczyły dachy, pożary od piorunów w okolicznych wioskach.
7 lipca
Wiadomość o skazaniu przez carski sąd w Łodzi 3 robotników podżegających do rozruchów.
8 lipca
W Krośnie Odrzańskim rozpoczęły się uroczystości 900-lecia pierwszej pisanej wzmianki o Thietmara z Merseburga i przemarszu wojsk cesarskich Henryka II przez nasz powiat do Międzyrzecza.
10 lipca
Do Kamerunu byli potrzebni osadnicy i kolejarze. Chętni na wyjazd mogli się zgłaszać u władz.
11 lipca
Ceny na żyto 14,80 Mk, kartofle 6,40 za kwintal; l kg masła 2 Mk l mendel jaj 0,90 Mk
12 lipca
Burze i opady: zgorzała stodoła w majątku rakowskim. Odra podniosła się o 100 cm.
Pożar w Cigacicach. W Głuchowie spaliła się stodoła chłopa Fellera i sąsiada Beckera.
15 lipca
Strajk murarzy w Zielonej Górze. W Świebodzinie pogotowie strajkowe.
16 lipca
Zakończył się udany eksport czarnych jagód do Anglii.
17 lipca
Ekshumacja na nowym cmentarzu świebodzińskim pochowanego w grudniu 1904 r. mistrza dekarskiego Scheidemanna.
18 lipca
Poszukiwania uciekiniera z więzienia miejskiego w Sulechowie Teofila Tuleckiego.
20 lipca
Wiadomości o wypadkach cholery w Wielkim Księstwie Poznańskim.
24 lipca
Nieustanne deszcze niszczą większość upraw zbożowych, szczególnie żyta.
Pierwsze objawy choroby winorośli (Perenospora)
25 lipca
Przyjacielskie spotkanie na jachcie 2 cesarzy (Wilhelma i Mikołaja II) budzi w mieszkańcach optymizm i widoki na lepszą przyszłość w XX wieku.
26 lipca
Władze powiatowe i gawiedź witały Wielką Księżną Władymirowną, która specjalna salonką wracając z Paryża raczyła odwiedzić Księżnę Reuss w Trzebiechowie i nowe sanatorium.
28 lipca
Pożegnanie Wielkiej Księżnej Władymirownej udającej się do Petersburga,
l sierpnia
Ciągłe opady i ulewy, zimno.
Sąd karny w Gubinie skazał świebodzińskiego dekarza Schuppa na 15 lat ciężkiego więzienia w Rawiczu za morderstwo.
3 sierpnia
Uroczyste Obchody Bractwa Strzeleckiego w Zielonej Górze.
4 sierpnia
W Odrze niedaleko Krosna złowiono karpia o wadze 9 kg
7 sierpnia
W piątek, przy sprawdzaniu kupowanej młocarni, zginął gospodarz Decker z Buczy.
8 sierpnia
Bankructwo kupca Wilhelma Ringa i wyrok sądowy o licytacji.
9 sierpnia
Odwiedzając Poznań Nasz Cesarz przejechał specjalnym pociągiem przez Świebodzin
10 sierpnia
Powróciły upały, temperatura 33°C. Rozwój choroby winorośli.
11 sierpnia
Ostrzeżenie władz powiatowych przed wałęsającymi się bandami Cyganów. W Kargowej używali przy rabunku rewolweru.
12 sierpnia
Poszukiwania dezertera sulechowianina urodzonego 10 maja 1882 r. rekruta Schmidta, który uciekł z X Regimentu w Charlottenburgu
15 sierpnia
Wszystkie kościoły katolickie, a szczególnie fara Michała Archanioła umajone i ozdobione.
16 sierpnia
Przeprawił się przez Odrę pod Cigacicami 5 Regiment Artylerii Polnej Pobielskiego biorący udział w manewrach V Armii.
17 sierpnia
Na placu kościelnym w Sulechowie od strony Superintendentury odkryto groby masowe z czasów panowania dżumy.
18 sierpnia
Przez Odrę pod Cigacicami przeprawił się 5 Regiment Artylerii Konnej Podbielskiego
1 września
Pożar budynku starostwa w Krośnie Odrzańskim na Srebrnym Wzgórzu.
2 września
Tragiczna śmierć 50-letniego robotnika Hacke z Sulechowa wciągniętego przez pas transmisyjny w fabryce Eichmanna.
3 września
Rozmowy pokojowe Rosji i Japonii dają nadzieję na pokój światowy.
4 września
Manewry wojskowe w powiecie. Manewry floty na Bałtyku.
5 września
W Namibii major Meister przesunął się 50 km od linii Zaris Nam, uwalniając duże tereny od groźnych i dzikich Hotentotów.
6 września
Cena brykietu z węgla brunatnego wynosiła 60 fenigów za cetnar.
11 września
W Afryce pod Haruchos zginął porucznik Lorenz z Kamienia.
15 września
Wielka Wystawa Związku Winogrodników Wschodnich Niemiec w Zielonej Górze, na którą ściągają tysiące zwiedzających, w tym z naszego powiatu.
20 września
Zamknięcie wystawy w Zielonej Górze i rozdanie nagród.
21 września
Rozruchy i niepokoje w Japonii.
25 września
Na Pomorzu na 246 przypadki cholery zmarło 85 osób.
26 września
Ogłoszono oficjalnie i urzędowo, ze zgon dziecka w Rusinowie nastąpił z przyczyn naturalnych i nie był przypadkiem cholery.
27 września
Powiatowy Inspektor sanitarny zabronił korzystania wody z Odry, zarządzono jednocześnie ochronę ujęć wody pitnej.
28 września
XXV lecie powstania Alumnatu w Sulechowie w obecności władz powiatowych, 300 gości i absolwentów.
29 września
Wielkie porządki w mieście i przygotowywanie Świebodzina do Wielkiej Brandenburskiej Wystawy Ogrodniczo-Warzywnej w październiku.
30 września
Sezon strzelania na bekasy, dzikie kaczki, gęsi i ptactwo moczarowe.
Mieczysław Szylko