Jan Kazimierz SobociĂąski (20.02.1915 r. - 29.11.2004 r.)

Jan Kazimierz Sobociùski urodzi³ siê 19.02.1915 roku (choÌ w metryce jest pomy³kowa data 20.02.1915) na Ziemi Dobrzyùskiej w miejscowoœci Skêpe w rodzinie rymarza i poœród dziewiêciorga rodzeùstwa. Wojna, okupacja rosyjska powodowa³y bardzo trudne warunki w dzieciùstwie, bieda, g³ód, choroby. Po zakoùczeniu wojny zosta³ wys³any do ochronki prowadzonej przez siostry zakonne - skrytki, tam uczy³ siê wierszy, pieœni, abecad³a. W 1920 roku prze¿y³ najazd bolszewicki.

W 1922 roku rozpocz¹³ naukê w szkole powszechnej, któr¹ mimo braku podrêczników i wielu zajêÌ w gospodarstwie ukoùczy³ w 1929 roku jako jeden z najlepszych. Ojciec, choÌ pragn¹³ wykszta³ciÌ syna na dobrego rzemieœlnika zgodzi³ siê na dalsz¹ naukê w seminarium nauczycielskim.

Lata w seminarium to lata œwiatowego kryzysu gospodarczego (1929 - 1934), wymaga³y ze strony "studenta" i rodziny wielu wyrzeczeù. Ulubionym przedmiotem by³a matematyka, znienawidzonym wychowanie fizyczne (za brak ³y¿ew otrzyma³ ocenê niedostateczn¹ w I pó³roczu). Seminarium wychowywa³o w duchu patriotycznym.

Po ukoùczeniu szko³y w 1934 roku Jan Sobociùski zg³asza siê na ochotnika do wojska i zostaje skierowany do Szko³y Podchor¹¿ych w Brodnicy, któr¹ ukoùczy³ w stopniu kaprala podchor¹¿ego.

Z uwagi na panujÂące bezrobocie dopiero po dwĂłch latach otrzymuje propozycje posady - nauczyciela dzieci polskich we Francji i pracy pedagogicznej w koniĂąskiem. Pozostaje w kraju i podejmuje pracĂŞ nauczycielskÂą we wsi Koszuty, a nastĂŞpnie SÂławsku.

WiosnÂą 1938 roku otrzymuje stopieĂą oficera rezerwy i odbywa ĂŚwiczenia wojskowe we WrzeÂśni, a wraz z wybuchem wojny melduje siĂŞ w jednostce mobilizacyjnej w Skierniewicach. W Kowlu zostaje zdemobilizowany przez wojska rosyjskie i 15.10.1939 roku unikajÂąc niewoli powraca do domu.

W 1941 roku zostaje aresztowany i wywieziony na roboty do Turyngii wraz z grup¹ 80 Polaków do maj¹tku Aga. Tam prowadzi w wolnych chwilach podziemne nauczanie polskich dzieci. W tym¿e maj¹tku zawiera zwi¹zek ma³¿eùski z Honorat¹ Kordylewsk¹, w 1944 roku urodzi³ siê syn Jan.

Po wojnie nie czekaj¹c na zorganizowan¹ repatriacjê powraca wraz z rodzin¹ do kraju i podejmuje pracê w szkole w Krzymowie, oraz wspó³uczestniczy w budowie szko³y w Jaroszynie.

W 1947 roku Jan Sobociùski zda³ egzamin na WKN w Poznaniu, a po jego ukoùczeniu zosta³ zatrudniony w Liceum Pedagogicznym w Oœnie Lubuskim. Panuj¹ce wzorowe stosunki kole¿eùskie uleg³y zak³óceniu po wst¹pieniu do partii jednego z nauczycieli, co w konsekwencji w 1951 roku spowodowa³o rozes³anie wszystkich nauczycieli za "nieprawomyœlnoœÌ" po ca³ym województwie.

Jan Sobociùski zostaje skierowany do szko³y przy Zak³adzie Leczniczo - Wychowawczym w Œwiebodzinie, którego kierownictwo obj¹³ dr Lech Wierusz. W szkole uczy matematyki, jêzyka niemieckiego, prowadzi zajêcia chóru, zak³ada Szkolne Ko³o Krajoznawczo-Turystyczne im. L. Teligi, organizuje szereg wycieczek krajoznawczych. Mimo, ¿e zamkniêty charakter zak³adu dawa³ poczucie bezpieczeùstwa nie pozostawiono J. Sobociùskiego w spokoju np.: gdy w 1969 roku w gronie nauczycieli i by³ych wychowanków przygotowywano publikacje o XX leciu szko³y, swojej pracy nie móg³ firmowaÌ w³asnym nazwiskiem. Podobnie w 1970 roku, na zebraniu Zwi¹zku Chórów Polskich wszyscy dyrygenci wysunêli powtórnie kandydaturê Sobociùskiego na dyrektora artystycznego zwi¹zku, i tym razem ówczesne w³adze polityczne i oœwiatowe siê sprzeciwi³y, w wyniku czego zwi¹zek upad³.

W 1975 roku Jan Sobociùski przeszed³ na emeryturê, dyrektor szko³y nak³ania³ do dalszej pracy "choÌby na ca³y etat". Wkrótce po wyg³oszeniu w koœciele sprawozdania z pielgrzymki do Rzymu otrzymuje ca³kowite wymówienie, bo " taki cz³owiek nie mo¿e mieÌ kontaktów z dzieÌmi polskimi". Zezwolono jednak na pewn¹ dzia³alnoœÌ spo³eczn¹, gdy¿ w rêkach Jana Sobociùskiego spoczywa³o przez ponad 20 lat kierownictwo Chóru "Harfa" . Prowadzi³ te¿ chór przy Spó³dzielni "Przemys³ Drzewny", nale¿a³ do rady nadzorczej PSS. Od 1971 roku Jan Sobociùski pracowa³ w Wy¿szym Seminarium Duchownym w Goœcikowie jako lektor jêzyka niemieckiego, poœwiêcaj¹c swój czas dzia³alnoœci spo³ecznej. Zajmuje siê tak¿e pisarstwem; jest autorem pierwszego z "Zeszytów Œwiebodziùskich" pt. Pierwszy Chór Ziemi Lubuskiej "Harfa" (1984 r.), t³umaczem tekstów historycznych dotycz¹cych Ziemi Œwiebodziùskiej. W 2000 r. wyda³ pracê naukow¹ "Parady¿ - placówka wychowawcza w latach 1836 -1952 " nak³adem UAM. Za zas³ugi dla Koœcio³a otrzymuje od Papie¿a Jana Paw³a II wysokie wyró¿nienie - dyplom "PRO ECCLESIA ET PONTIFICE".

Wraz z odznaczeniem otrzymuje dyplom, ktĂłrego peÂłny tekst w tÂłumaczeniu z jĂŞzyka ÂłaciĂąskiego brzmi:

 

W 1999 r. goÂści w swoim domu, z okazji Dnia Nauczyciela, Premiera Jerzego Buzka.

Podczas obchodĂłw 700 Lecia Miasta ÂŚwiebodzin Jan SobociĂąski otrzymuje zaszczytny tytuÂł Honorowego Obywatela Miasta i Gminy ÂŚwiebodzin.

Jest ojcem czwĂłrki dzieci, ma siedmioro wnuczÂąt i jednÂą prawnuczkĂŞ.

Profesor Jan SobociĂąski nauczyÂł nas otwartoÂści, tolerancji, chĂŞci poznania kraju i ludzi oraz wielkiego szacunku dla chleba i pracy. Te wartoÂści spowodowaÂły potrzebĂŞ utrzymywania dalszej przyjaÂźni miĂŞdzy nami i naszym WspaniaÂłym Mentorem, realizacjÂą jest wÂłaÂśnie od trzydziestu lat dziaÂłajÂąca "Grupa Opty".

A oto sÂłowa wpisane do naszej kroniki przez Profesora SobociĂąskiego po otrzymaniu tytuÂłu Honorowego Obywatela - dnia 1 czerwca 2002 roku:

"DzieĂą dzisiejszy zaliczam do najszczĂŞÂśliwszych w moim dÂługim Âżyciu.
Spotka³ mnie zaszczyt, o jakim nawet myœleÌ nie mog³em. Nie to jest dla mnie najwa¿niejsze, ¿e rada miasta Œwiebodzin nada³a mi tytu³ honorowego obywatela ale to, ¿e wymusili to na niej moi dawni uczniowie, z których wiêkszoœÌ mieszka z dala od tego miasta. Do sumiennej pracy wdro¿yli mnie moi Rodzice, rozwinê³a te sk³onnoœci i nawyki szko³a, zw³aszcza Paùstwowe Seminarium Nauczycielskie w Wymyœlinie, mój ksi¹dz prefekt Jan Krystosik.
Wiêc stara³em siê obrany zawód nauczyciela uprawiaÌ nienagannie. Uczy³em, stara³em siê jakoœ wp³ywaÌ na kszta³towanie charakterów, ostro¿nie przeciwdzia³a³em ateizacji i sowietyzacji wychowanków. Ja nie rozpieszcza³em ich, nie chcia³em byÌ dobrym wujkiem, nie oczekiwa³em wdziêcznoœci. Czasem nawet celowo im dokucza³em. Pamiêtam, jak na wycieczkach nie tylko zmusza³em ich do notowania spostrze¿eù, ale zabrania³em zabieraÌ aparaty radiowe lub kupowaÌ lody. A dziœ ci dawni wychowankowie wysuwaj¹ moj¹ kandydaturê do wyró¿nieù, pokonuj¹ setki kilometrów, aby uczestniczyÌ w moim wa¿nym dniu.
PatrzÂąc na nich - moÂże to ostatnie nasze spotkanie - powstrzymujĂŞ Âłzy szczĂŞÂścia. MyÂślĂŞ, Âże warto byĂŚ nauczycielem. PrzecieÂż ci uczniowie to obecnie mĂŞÂżowie, Âżony, rodzice dorastajÂących dzieci, to dobrzy, mÂądrzy ludzie, ktĂłrzy zajmujÂą waÂżne stanowiska w spoÂłeczeĂąstwie i dobrze siĂŞ z nich wywiÂązujÂą.
A jednak pamiĂŞtajÂą o swoim starym nauczycielu."

ÂŚp. Jan SobociĂąski w ÂŚwiebodzinie byÂł znany wÂłaÂściwie wszystkim, a jego skromnoœÌ i szlachetnoœÌ sprawiÂła, Âże wszyscy go lubili i szanowali. ChoĂŚ mĂłwi siĂŞ, Âże „nie ma ludzi niezastÂąpionych” to wÂłaÂśnie niezastÂąpiony byÂł Âśp. prof. Jan Kazimierz SobociĂąski: Honorowy Obywatel Miasta ÂŚwiebodzin, Kawaler Orderu „Pro ecclesia et pontifice" (za zasÂługi dla KoÂścioÂła i papieÂża; order nadawany przez papieÂża), Konfrater Zakonu Âśw. Wincentego ĂĄ Paulo w Rzymie, wspó³zaÂłoÂżyciel Apostolatu Maryjnego, wspó³twĂłrca i wieloletni dyrygent chĂłru „Harfa”, wspó³zaÂłoÂżyciel Grupy „Opty” - Stowarzyszenia im. Lecha Wierusza, wykÂładowca jĂŞzyka niemieckiego i historii ParadyÂża w WyÂższym Seminarium Duchownym w GoÂścikowie-ParadyÂżu, pedagog, wychowawca i opiekun mÂłodzieÂży niepeÂłnosprawnej.

Urodzi³ siê 20 lutego 1915 r. w Skêpem w województwie w³oc³awskim. W czasie wojny wywieziony na roboty do Niemiec. W roku 1948 ukoùczy³ Wy¿szy Kurs Nauczycielski w Poznaniu, w 1959 Studium Nauczycielskie - Muzyka - w Raciborzu, w 1961 r. Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i w 1962r. Wy¿sz¹ Szko³ê Pedagogiczn¹ w Gdaùsku. Pracowa³ w Szkole Powszechnej, Liceum Pedagogicznym, Liceum dla M³odzie¿y Kalekiej.

Jego praca i dziaÂłalnoœÌ w sanatorium i Grupie „Opty” jest powszechnie znana. DziÂś publikujemy czêœÌ historii Âżycia Pana Profesora zwiÂązanej z Seminarium w ParadyÂżu, ktĂłrÂą opisaÂł w ksi¹¿ce „Diecezjalne WyÂższe Seminarium Duchowne GorzĂłw Wielkopolski. - ParadyÂż; 1947-1997; KsiĂŞga Jubileuszowa”.

„W roku 1951 zamieszkaÂłem w ÂŚwiebodzinie. DowiedziaÂłem siĂŞ wkrĂłtce, Âże w okolicy jest klasztor w ParadyÂżu, Âże tam znajduje siĂŞ seminarium duchowne. Czasem przejeÂżdÂżaÂłem obok, ale na tym koĂączyÂła siĂŞ moja wiedza o zabytku. Nie byÂłem nawet pewny, czy nie obowiÂązuje tam zasada „obcym wstĂŞp wzbroniony” Nie znaÂłem bowiem Âżadnego z mieszkaĂącĂłw uczelni, a i nasz proboszcz nie opowiadaÂł wiele o seminarium.

AÂż nagle ktĂłregoÂś dnia w paÂździerniku 1971 r. zjawiÂł siĂŞ w moim mieszkaniu mÂłody, sympatyczny ksiÂądz, przedstawiÂł siĂŞ jako ojciec duchowny seminarium w ParadyÂżu i w imieniu ksiĂŞdza rektora zaproponowaÂł mi objĂŞcie lektoratu jĂŞzyka niemieckiego. Nie tajĂŞ, Âże to zaproszenie przeraziÂło mnie. PrĂłbowaÂłem siĂŞ jakoÂś wykrĂŞciĂŚ, Âże nie jestem kwalifikowanym germanistÂą, Âże mam duÂżo pracy. Nie wymieniÂłem powodu najwaÂżniejszego: Âże siĂŞ po prostu bojĂŞ, bo mogĂŞ straciĂŚ pracĂŞ paĂąstwowÂą, a mam na utrzymaniu licznÂą rodzinĂŞ. Dwa pierwsze argumenty ks. dr PaweÂł Socha - on to byÂł wÂłaÂśnie - zbiÂł Âłatwo. Do tchĂłrzostwa ja siĂŞ nie przyznaÂłem. StanĂŞÂło na tym, Âże przyjmĂŞ obowiÂązki na trzy miesiÂące, dopĂłki ks. Rektor nie znajdzie staÂłego lektora. Nie znalazÂł (pewno nawet nie szukaÂł). ZnalazÂłem siĂŞ w innym Âświecie. DuÂże pomieszczenia, cisza w salach, cisza na korytarzach, powaga profesorĂłw, skupienie studentĂłw, pokĂłj udzielany tylko ludziom dobrej woli.

A gdy w koÂściele na Mszy Âśw. zabrzmiaÂł Âśpiew pó³torej setki zdrowych mĂŞskich gÂłosĂłw, to taki nastrĂłj ogarn¹³ czÂłowieka, Âże cisnĂŞÂły siĂŞ na myÂśl sÂłowa Adama Asnyka: „coraz siĂŞ dusza ludzka rozprzestrzenia i wiĂŞkszym staje siĂŞ BĂłg”. Min¹³ moment strachu przed wÂładzami PRL. JuÂż i ja nie przypominaÂłem ks. Rektorowi Teofilowi Herrmannowi, Âże trzymiesiĂŞczny okres zastĂŞpstwa min¹³.

Do Parady¿a przyje¿d¿a³em o godzinie 6:25, aby zd¹¿yÌ na Mszê œw. Potem sz³o siê na œniadanie. Ks. Rektor posadzi³ mnie na naczelnym miejscu za sto³em, co mnie bardzo krêpowa³o wobec takich powag jak ks. doc. Usowicz, ks. dr Chorzêpa i inni. Zajêcia dydaktyczne nie sprawia³y k³opotu. Klerycy okazywali siê zdolnymi, chêtnymi uczniami.

Seminarium duchownemu zawdziĂŞczam moje najwspanialsze przeÂżycia. Jako pracownik diecezjalny uczelni mogÂłem dziĂŞki biskupowi PawÂłowi Sosze uczestniczyĂŚ w pielgrzymce Roku ÂŚwiĂŞtego 1975. Po raz pierwszy widziaÂłem z bliska papieÂża (PawÂła VI), zwiedziÂłem Watykan, katakumby, Monte Cassino. Pielgrzymka Roku ÂŚwiĂŞtego spowodowaÂła teÂż koniec mojej pracy pedagogicznej „dla Polski Ludowej". Gdy bowiem po powrocie z Rzymu ks. StanisÂław Raba, Ăłwczesny wikary parafii ÂŚw. MichaÂła w ÂŚwiebodzinie poprosiÂł mnie o wygÂłoszenie sprawozdania z pielgrzymki wiernym w koÂściele, proÂśbie tej chĂŞtnie uczyniÂłem zadoœÌ. A Âże w tym momencie wy³¹czono prÂąd i nie mogÂłem korzystaĂŚ z mikrofonu, wiĂŞc dla lepszej sÂłyszalnoÂści wszedÂłem na ambonĂŞ. Ten zabieg okazaÂł siĂŞ tak skuteczny, Âże nie tylko wierni zebrani w koÂściele poznali cel i przebieg pielgrzymki, ale natychmiast dowiedziaÂł siĂŞ o tym inspektor szkolny i „zaj¹³ stanowisko”. Po krĂłtkiej rozmowie, ktĂłra upewniÂła go, Âże "gÂłosiÂłem kazanie” oÂświadczyÂł zdecydowanie: „Taki nauczyciel nie moÂże wychowywaĂŚ polskiej mÂłodzieÂży".

W roku 1980 w ParadyÂżu powstaÂł Apostolat Maryjny. Jego zaÂłoÂżyciel ks. doc. Teofil Herrmann (od red. - ks. doc. T. Herrmann zmarÂł w Warszawie w 2003 r.) od poczÂątku wtajemniczaÂł mnie w swoje plany organizacyjne, czasem nawet zasiĂŞgaÂł mojej opinii, pozwalaÂł wygÂłaszaĂŚ referaty na zebraniach, przyjmowaÂł artykuÂły do redagowanego przezeĂą pisma „Promienie PoÂśredniczki ÂŁask" Przesadnie nazywaÂł mnie pierwszym apostoÂłem.

Od roku 1980 grupa by³ych uczniów niemieckich szko³y paradyskiej nawi¹za³a kontakt z seminarium. Oni dostarczyli mi ksi¹¿ki T. Warmiùskiego, P. Mansecka i Fr. Lehmanna. Opis budowy i wyposa¿enie koœcio³a klasztornego zawiera ksi¹¿ka St. Wiliùskiego. Odkrywaj¹c coraz wiêcej szczegó³ów z dziejów Parady¿a uros³em w oczach kleryków, a nawet ksiê¿y profesorów do miana rzeczoznawcy w tych sprawach."

Od kilku lat Âśp. Pan Profesor SobociĂąski nie prowadziÂł juÂż lektoratu z jĂŞzyka niemieckiego, ale caÂły czas byÂł obecny w Âżyciu seminarium, m.in. oprowadzajÂąc pielgrzymki i wycieczki po zabytkowym obiekcie ParadyÂża, publikowaÂł artykuÂły i wspomnienia.

PamiĂŞci profesora Jana SobociĂąskiego zostaÂł poÂświĂŞcony uroczysty koncert zorganizowany 19 lutego 2005 r. przez Burmistrza ÂŚwiebodzina i Dyrektora Muzeum Regionalnego w 90 rocznicĂŞ urodzin Pana Profesora. W programie znalazÂły siĂŞ utwory miĂŞdzy innymi Chopina, Mozarta, Vivaldiego.

Redakcja ÂŚwiebodziĂąskiej Gazety Powiatowej serdecznie dziĂŞkuje Pani Danusi i Janowi SobociĂąskim za udostĂŞpnienie fotografii z archiwum rodzinnego.

 

 DzieĂą za Dniem
Wydanie Nr 38 [151] z dnia 29 wrzeÂśnia 2004
PrzeÂłazy (gm. Lubrza). WiĂŞzy na caÂłe Âżycie dziĂŞki ludziom wyjÂątkowej wraÂżliwoÂści
SzkoÂła mÂądrego dzieciĂąstwa - dziedzictwem kilku pokoleĂą

Profesor Jan SobociĂąski.
Profesor, nauczyciel, wychowawca, mentor i przyjaciel. Na spotkanie z Nim niektĂłrzy czekali aÂż caÂły rok, inni nawet trzydzieÂści lat, ale gdy przyjechaÂł wszyscy chcieli Go nosiĂŚ na rĂŞkach po paÂłacu swojego dzieciĂąstwa.

Wszyscy, to znaczy ludzie z ca³ej Polski i Europy: stale uœmiechniêta Basia z £odzi, która z pacjentki przeobrazi³a siê w lekarza, szefuj¹cy im Andrzej - wielka Figura w warszawskim hotelu Mariott, sympatyczny Zenek z Wroc³awia - pasjonat ¿agli, Zoœka z "Wysokich obcasów" Gazety Wyborczej, która mówi³a o sobie podczas zlotu - Koù Koordynator, i Maria - Koù Poci¹gowy (przepraszam Pani¹ za to niezgrabne i nieprofesjonalne okreœlenie), która wziê³a na siebie z Zosi¹ ciê¿ar organizacji tak udanego zlotu, Sonia i jej m¹¿ Józek z Pragi czeskiej, Pani Profesor nadzw. dr hab. Ewa Zeyland-Malawka z Gdaùska, która piêÌdziesi¹t lat temu "zapomnia³a siê" przy "swoich dzieciach" na kilka lat w³aœnie w Prze³azach, Ania ze Œwiebodzina, pe³na uroku i wdziêku, nie pozwalaj¹ca innym o sobie zapominaÌ, i ... mo¿na by tak d³ugo jeszcze i d³ugo przedstawiaÌ.

Zloty "Grupy Opty" im. Z. Teligi, a póŸniej Stowarzyszenia im. dra Lecha Wierusza, pod którego okiem i ramionami wyros³o, odbywaj¹ siê co roku ju¿ od trzydziestu lat. Za ka¿dym razem gdzie indziej w Polsce, ale okr¹g³e rocznice zawsze "blisko macierzy", jak to powiedzia³ Zbyszek £yczakowski, czyli w Prze³azach lub £agowie, to znaczy - u nas.

No có¿, wszyscy (znowu to okropne s³owo "wszyscy" - wybaczcie Optymiœci), zaskoczyli siê wzajemnie. Lek. Barbara Zakrzewska-Dryùska szepnê³a skromnie do ucha naszego reportera: - Nasze spotkania powinny byÌ wzorem dla tych "piêknych i zdrowych", którzy przy nas - kulawcach - okazuj¹ siê tak bardzo smutni i chorzy. Komputerowiec, autor witryny internetowej Grupy Opty doda³: - Rozproszyliœmy siê po ca³ej Europie i œwiecie. £¹cz¹ nas Prze³azy i nasz Profesor. A prezes Medyùski nakaza³: - W lutym spotkamy siê Wszyscy w Œwiebodzinie na 90 urodzinach naszego Profesora. - Cieszê siê bardzo, ¿e moi pacjenci sprzed pó³ wieku znajduj¹ radoœÌ w zabawie, œpiewie, kontakcie z ludŸmi, ¿e s¹ ludŸmi spe³nionymi - podsumowa³a spotkanie u goœcinnego Micha³a Chromiùskiego prof. Ewa Zeyland.

 DzieĂą za Dniem
Wydanie Nr 45 [158] z dnia 17 listopada 2004
ÂŚwiebodzin. PrestiÂżowa statuetka dla Jana SobociĂąskiego
ZÂłota tarcza

ÂŚwiebodziĂąski starosta i zarzÂąd powiatu uhonorowali Jana SobociĂąskiego "ZÂłotÂą TarczÂą Powiatu". W jego imieniu symboliczny podarunek odebraÂł syn Jan podczas uroczystoÂści obchodĂłw Narodowego ÂŚwiĂŞta NiepodlegÂłoÂści w czwartek 11 listopada.

Na statuetce z jednej strony umieszczone sÂą herby PiastĂłw Wielkopolskich i DolnoÂślÂąskich oraz herb cysterski i KrzyÂż MaltaĂąski. Druga strona zawiera maksymĂŞ Jana PawÂła II.

Postaæ niezwykle wa¿n± i zas³u¿on± dla naszego regionu - Jana Sobociñskiego, przedstawi³a zgromadzonym wicedyrektor Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³c±cych w ¦wiebodzinie - Barbara Lewandowska, która wspó³pracowa³a z uhonorowanym i jest zaprzyja¼niona z rodzin±. Na tê szczególn± okazjê B. Lewandowska przygotowa³a dwa znacz±ce fakty z ¿ycia nestora ¶wiebodziñskiej o¶wiaty. - W 1975 roku na mszy ¶w. dla m³odzie¿y wyst±pi³ Jan Sobociñski, by podzieliæ siê wra¿eniami z wycieczki do Rzymu - mówi B. Lewandowska. Nastêpnego dnia zosta³ pozbawiony funkcji nauczyciela. Ówczesne w³adze uzna³y, ¿e "taki cz³owiek", w ich mniemaniu nieprawomy¶lny, nie mo¿e mieæ kontaktu z m³odzie¿±. Natomiast w roku 1999 Janina Ochojska, wychowanka profesora, zaprosi³a go jako honorowego go¶cia do udzia³u w audycji telewizyjnej, gdzie tê wielk± postaæ zobaczy³a ca³a Polska.

Przypomnijmy, Âże Jan SobociĂąski otrzymaÂł dyplom od papieÂża Jana PawÂła II, byÂł u niego z wizytÂą premier Jerzy Buzek, otrzymaÂł rĂłwnieÂż tytuÂł Honorowego obywatela ÂŚwiebodzina. PrawoÂści sÂłowa byÂł wierny przez caÂłe swoje Âżycie. Zawsze miaÂł teÂż wsparcie w rodzinie, czwĂłrce dzieci i synowych. Obecnie przebywa w szpitalu i walczy z chorobÂą. TakÂże jest przy nim rodzina.

Dodajmy, ¿e "Z³ot¹ Tarczê Powiatu", owo presti¿owe wyró¿nienie, wczeœniej otrzymali starostowie Nowego Tomyœla i Ostprignitz Ruppin, marsza³ek lubuski, œwiebodziùskie organizacje kombatanckie, Œwiebodziùski Zwi¹zek Kresowian, NSZZ "SolodarnoœÌ", biskup ordynariusz, ks. dziekan Benedykt Pacyga, Tomasz Karataj, Wac³aw ¯urakowski, Lech Ko³dyka i ks. Norbert Nowak - proboszcz z £agowa.

Okolice NajbliÂższe
Wydania nr 12(095) 2004
ByĂŚ prawym czÂłowiekiem

Jan Kazimierz SobociĂąski urodziÂł siĂŞ 89 lat temu. PochodziÂł z centralnej Polski. Na nasze tereny trafiÂł przypadkowo. Po ukoĂączeniu w 1948 roku, WyÂższego Kursu Nauczycielskiego w Poznaniu, zostaÂł skierowany do OÂśna Lubuskiego, gdyÂż jak mĂłwiÂły Ăłwczesne wÂładze, byÂła potrzeba tworzenia zrĂŞbĂłw polskoÂści na zachodzie kraju. Pan Jan uczyÂł w OÂśnie przez trzy lata. Jednak jak sam wspominaÂł, nie pasowaÂł do tej rzeczywistoÂści. Jego ojciec, ÂżoÂłnierz w wojsku rosyjskim, ktĂłry przeÂżyÂł rewolucjĂŞ, wpoiÂł synowi inne wartoÂści. „Praklata wÂłaœÌ"- takie okreÂślenie miaÂł na panujÂący wĂłwczas ustrĂłj. Za swoje przekonania, za to Âże chodziÂł do koÂścioÂła. Jan SobociĂąski zostaÂł karnie przeniesiony do ÂŚwiebodzina. ByÂł to rok 1951. TrafiÂł do Ăłwczesnego Sanatorium Ortopedycznego, gdzie rozpoczynaÂł teÂż pracĂŞ dyrektor Lech Wierusz. Pan Jan uczyÂł przede wszystkim matematyki, ale teÂż Âśpiewu, a potem jĂŞzyka rosyjskiego i niemieckiego, nie tylko w sanatorium, ale teÂż w „ogĂłlniaku" i w „dwĂłjce". Jako nauczyciel pracowaÂł w sanatorium aÂż do emerytury – 1975 r. Jan SobociĂąski zaÂłoÂżyÂł i prowadziÂł KoÂło Krajoznawczo-Turystyczne. DziĂŞki temu, mÂłodzi, niepeÂłnosprawni ludzie mogli zwiedziĂŚ ciekawe miejsca w Polsce. ZawiÂązane w sanatoryjnej szkole przyjaÂźnie, zaowocowaÂły po latach zaÂłoÂżeniem turystycznej „Grupy OPTY" im. Lecha Wierusza. Do dzisiaj doroÂśli juÂż (40-50 letni) ludzie, rozproszeni po caÂłym kraju, co roku organizujÂą zjazdy, na ktĂłrych nie mogÂło zabrakn¹Ì ich ukochanego wychowawcy. Zjazd w 2002 roku odbyÂł siĂŞ w Bieszczadach. Jan SobociĂąski przez osiem dni razem z innymi dziarsko wĂŞdrowaÂł po gĂłrach.

Jednak Jan SobociĂąski znany byÂł g³ównie ze swoich muzycznych talentĂłw. W 1953 roku zaÂłoÂżyÂł i przez lata kierowaÂł ÂświebodziĂąskim chĂłrem „Harfa". ByÂł to chĂłr mieszany, nawet 40-osobowy, czterogÂłosowy. Swoimi wystĂŞpami zespó³ uÂświetniaÂł wszelkie uroczystoÂści miejskie. Do 1970 roku ÂŚwiebodzin byÂł siedzibÂą Lubuskiego OddziaÂłu Polskiego Zjednoczenia Zespo³ów ÂŚpiewaczych i Instrumentalnych, a Jan SobociĂąski byÂł dyrektorem artystycznym. Jemu podlegaÂły zespoÂły z Sulechowa, ZbÂąszynka, GĂłrek Noteckich, SulĂŞcina czy Gorzowa. PamiĂŞtnym wystĂŞpem dla Jana byÂła impreza w 1956 roku w Poznaniu, na ktĂłrej wszystkie zjednoczone chĂłry, razem odÂśpiewaÂły tzw. SuitĂŞ LubuskÂą, skomponowanÂą przez artystĂŞ wielkopolskiego Stefana BolesÂława Poradowskiego. Co roku zespó³ koncertowaÂł w Zielonej GĂłrze podczas winobrania, byÂł na wystĂŞpach w Warszawie i w innych miastach w Polsce.

DziaÂłalnoœÌ pedagogiczna i artystyczna Jana SobociĂąskiego zostaÂła doceniona dopiero po latach. Dwa lata temu, podczas obchodĂłw 700-lecia ÂŚwiebodzina, wÂładze miasta nadaÂły mu godnoœÌ „Honorowego Obywatela". Rada Miejska tak argumentowaÂła swojÂą decyzjĂŞ: „Za ksztaÂłtowanie postaw obywatelskich mÂłodego pokolenia ÂŚwiebodzinian. Wychowanie aktywnych, otwartych, kierujÂących siĂŞ trwaÂłymi zasadami ludzi, z ktĂłrych nasz kraj moÂże byĂŚ dumny. Za „przykÂład jak ÂżyĂŚ uczciwie i sÂłuÂżyĂŚ swoim Âżyciem innym ludziom..."

Jan SobociĂąski zostaÂł teÂż odznaczony medalem papieskim za wkÂład w nauczaniu klerykĂłw w GoÂścikowie. Bo trzeba wiedzieĂŚ, Âże pan Jan, rĂłwnoczeÂśnie z nauczaniem w ÂświebodziĂąskich szkoÂłach, przez ponad 30 lat prowadziÂł wykÂłady z jĂŞzyka niemieckiego w seminarium. Jest autorem ksi¹¿ki pt. „ParadyÂż - placĂłwka wychowawcza w latach 1836-1952". W lutym przyszÂłego roku Jan Kazimierz SobociĂąski - pedagog, artysta (graÂł rĂłwnieÂż na skrzypcach), pisarz historyk, skoĂączyÂłby 90 lat. DochowaÂł siĂŞ 4 dzieci, 7 wnukĂłw i jednej prawnuczki.

Elegancki starszy pan, z nieod³¹cznym, charakterystycznym wÂąsem, byÂł dumny ze swojego Âżycia. Za swoje przekonania nie awansowaÂł na kierownicze stanowiska, ale zawsze byÂł wierny swojemu Âżyciowemu mottu: „ByĂŚ prawym czÂłowiekiem".

Jan Kazimierz SobociĂąski zmarÂł 29 listopada.

 DzieĂą za Dniem
Wydanie Nr 47 [160] z dnia 1 grudnia 2004
ÂŚwiebodzin. OdszedÂł Honorowy Obywatel Miasta - Jan SobociĂąski
Urodzony w niewoli

Jan Sobociùski urodzi³ siê w 1915 roku na Ziemi Dobrzyùskiej w miejscowoœci Skêpe. Przyszed³ na œwiat w kilka dni po zmianie okupacji rosyjskiej na niemieck¹, w domu rymarza Jana Sobociùskiego. "Urodzony w niewoli" mia³ nie³atwe dzieciùstwo, pozna³ biedê, g³ód i choroby. Po zakoùczeniu pierwszej wojny rodzice wys³ali go do ochronki prowadzonej przez zakonnice skrytki.

W 1920 roku prze¿y³ najazd bolszewicki. Dwa lata póŸniej rozpocz¹³ naukê w szkole powszechnej, któr¹ po siedmiu latach pomimo braku podrêczników i wielu zajêÌ w gospodarstwie ukoùczy³ jako jeden z najlepszych. Ojciec pragn¹³ przysposobiÌ go na solidnego, jak sam rzemieœlnika, ale pod wp³ywem pracowników szko³y zgodzi³ siê na dalsz¹ edukacjê syna w seminarium nauczycielskim. Ulubionym przedmiotem by³a matematyka, znienawidzonym zaœ przez seminarzystê wychowanie fizyczne (za brak ³y¿ew ocena niedostateczna na pierwsze pó³rocze).

Seminarium wychowywa³o w duchu patriotyzmu. Po ukoùczeniu szko³y J. Sobociùski zg³osi³ siê ochotniczo do wojska. Szko³ê Podchor¹¿ych ukoùczy³ w stopniu kaprala podchor¹¿ego. We wrzeœniu 1937 roku podj¹³ pracê nauczycielsk¹.

Wiosn¹ 1938 roku otrzyma³ nominacjê na oficera rezerwy, wraz z wybuchem wojny zameldowa³ siê w jednostce mobilizacyjnej w Skierniewicach. Piêtnastego paŸdziernika 1939 roku, unikaj¹c niewoli, powróci³ do domu. W 1941 roku zosta³ aresztowany i wywieziony do Turyngii. Pracowa³ tam w grupie 80. Polaków w maj¹tku Aga. W wolnych chwilach uczy³ polskie dzieci czytaÌ, pisaÌ i poznawaÌ dzieje Polski. W tym¿e maj¹tku zawar³ zwi¹zek ma³¿eùski z Honorat¹ Kordylewsk¹, z którego w roku 1944 urodzi³ siê syn Jan.

Po zakoùczeniu wojny powróci³ wraz z rodzin¹ do kraju. Zosta³ zatrudniony w Liceum Pedagogicznym w Oœnie Lubuskim. Wzorowe stosunki kole¿eùskie, uleg³y zak³óceniu, gdy jeden z nauczycieli wst¹pi³ do partii. Na dzia³alnoœÌ szko³y zaczê³y oddzia³ywaÌ tzw. "czynniki". M³odzie¿ zaczêto wzywaÌ do UB, mno¿y³y siê donosy na nauczycieli za ich "nieprawomyœlnoœÌ", a w 1951 roku wiêkszoœÌ nauczycieli rozes³ano po ca³ym województwie.

Pan Jan skierowany zosta³ do szko³y przy Zak³adzie Leczniczo-Wychowawczym w Œwiebodzinie, którego kierownictwo obj¹³ w³aœnie dr Lech Wierusz. Zamkniêty charakter zak³adu dawa³ pe³ne poczucie bezpieczeùstwa zatrudnionym tutaj pracownikom. Nie znaczy to jednak, ¿e J. Sobociùskiego pozostawiono w spokoju. Gdy na przyk³ad w 1969 roku przygotowywa³ w gronie kolegów i by³ych uczniów publikacjê z okazji 20-lecia szko³y, us³ysza³, ¿e pracy tej nie mo¿e firmowaÌ swoim nazwiskiem.

Podobnie w 1970 roku na zebraniu ZwiÂązku ChĂłrĂłw Polskich wszyscy dyrygenci wysunĂŞli powtĂłrnie kandydaturĂŞ SobociĂąskiego na dyrektora artystycznego zwiÂązku, i tym razem Ăłwczesne wÂładze polityczne i oÂświatowe kategorycznie siĂŞ sprzeciwiÂły. W wyniku tego zwiÂązek upadÂł.

W 1975 roku J. SobociĂąski przeszedÂł na emeryturĂŞ. Dyrektor nakÂłaniaÂł emeryta do pozostania "choĂŚby na caÂły etat". WkrĂłtce jednak, po wygÂłoszeniu w koÂściele sprawozdania z pielgrzymki do Rzymu - otrzymaÂł natychmiastowe wymĂłwienie, bo "taki czÂłowiek nie moÂże mieĂŚ kontaktĂłw z polskimi dzieĂŚmi".

Na pewn¹ dzia³alnoœÌ zezwolono jednak. Kierownictwo Chóru "Harfa" spoczywa³o w rêkach Jana Sobociùskiego przez prawie dwadzieœcia lat. Prowadzi³ te¿ chór przy Spó³dzielni "Przemys³ Drzewny", nale¿a³ do rady nadzorczej PSS.

Od 1971 roku Jan Sobociùski pracowa³ w Wy¿szym Seminarium Duchownym w Goœcikowie jako lektor jêzyka niemieckiego, poœwiêcaj¹c nadal swój wolny czas dzia³alnoœci spo³ecznej. By³ on inicjatorem i organizatorem grupy krajoznawczej "OPTY", która wspó³pracowa³a z Towarzystwem Przyjació³ Ziemi Œwiebodziùskiej. Zajmowa³ siê tak¿e pisarstwem. By³ autorem pierwszego z "Zeszytów Œwiebodziùskich" pod tytu³em "Pierwszy Chór Ziemi Lubuskiej - Harfa" (1984), dzie³a historycznego "Parady¿ - placówka wychowawcza w latach 1836 - 1952" i innych publikacji oraz t³umaczem tekstów historycznych dotycz¹cych Ziemi Œwiebodziùskiej.

CzeœÌ Jego Pamiêci.

W sobotĂŞ 19 lutego, w ÂświebodziĂąskim ratuszu odbyÂł siĂŞ uroczysty koncert, poÂświĂŞcony pamiĂŞci prof. Jana Kazimierza SobociĂąskiego, w 90 rocznicĂŞ jego urodzin. Patronem koncertu byÂł burmistrz ÂŚwiebodzina.

Obszerna sala ÂślubĂłw z ledwoÂściÂą pomieÂściÂła zaproszonych goÂści. WÂśrĂłd nich byli czoÂłowi przedstawiciele Powiatu i Gminy, proboszczowie naszych parafii, ksiĂŞÂża z seminarium w Paradyzu, najbliÂższa rodzina Jana SobociĂąskiego, jego przyjaciele i znajomi. Na wstĂŞpie Marek Nowacki, dyr.

Muzeum Regionalnego i wspó³organizator koncertu, przywita³ zgromadzonych i w paru s³owach ciep³o wspomnia³ najistotniejsze wydarzenia z ¿ycia Jana Sobociùskiego. Chcielibyœmy aby ten koncert by³ ho³dem z³o¿onym cz³owiekowi wyj¹tkowemu - mówi³ Marek Nowacki. Elegancki starszy pan, z charakterystycznym w¹sikiem, nie zbudowa³ tu ¿adnego szpitala, szko³y, czy przedszkola. Jan Sobociùski by³ skromnym nauczycielem i wychowawc¹. Jednak jego aktywnoœÌ, zaanga¿owanie, otwartoœÌ, niez³omnoœÌ i osobiste relacje z wieloma ludŸmi, zaskarbi³y mu mnóstwo przyjació³ i szczególne miejsce w naszej pamiêci. Pan Jan nigdy nie by³ zaanga¿owany politycznie. Wychowany w rodzinie o g³êbokich tradycjach patriotycznych i religijnych, swoich osobistych nieprzyjació³ zawsze traktowa³ z iœcie chrzeœcijaùsk¹ wyrozumia³oœci¹ i mi³osierdziem, wspomina M. Nowacki. Za swoje liczne zas³ugi nigdy nie domaga³ siê poklasku. Jednak Jana Sobociùskiego docenili inni. Wielkim wyró¿nieniem by³o odznaczenie medalem papieskim. W³adze miasta w 2002 roku nada³y mu honorowe obywatelstwo, a Starostwo Powiatowe tytu³ zas³u¿onego dla Powiatu Œwiebodziùskiego. Pan Jan nie doczeka³ swoich 90 urodzin. Zmar³ 29 listopada 2004 roku.

Zebrani w skupieniu i z szacunkiem wysÂłuchaÂł wspomnieĂą o tym prawym czÂłowieku, jakim byÂł Jan SobociĂąski W podobnie podniosÂłej atmosferze, goÂście z przyjemnoÂści; wysÂłuchali koncertu smyczkowego Kwartetu Pomorskiego : Bydgoszczy. W programie znalazry siĂŞ utwory W.A. Mozarta J.S. Bacha, J. Haydna, F. Chopina, G. Gershwina i innycl bardziej lub mniej znanych kompozytorĂłw.

ÂŚwiebodziĂąska Gazeta Powiatowa
Wydania nr 04(124) 2002
Jan Kazimierz SobociĂąski

W roku 1997 WyÂższe Diecezjalne Seminarium Duchowne - diecezji zielonogĂłrsko-gorzowskiej w ParadyÂżu-GoÂścikowie obchodziÂło 50 lat swego istnienia. Z tej okazji zostaÂła wydana KsiĂŞga Jubileuszowa, w ktĂłrej zamieszczono wiele informacji i wspomnieĂą.

Jedno z takich wspomnieĂą napisaÂł prof. Jan Kazimierz SobociĂąski, dÂługoletni lektor jĂŞzyka niemieckiego w Seminarium.

W roku 1997 mgr Jan SobociĂąski zostaÂł odznaczony medalem papieskim "PRO ECCLESIA ET PONTIFICE" - tzn. DLA KOSCIOÂŁA I PAPIEÂŻA.

W roku 1951 zamieszkaÂłem w ÂŚwiebodzinie. DowiedziaÂłem siĂŞ wkrĂłtce, Âże w okolicy jest klasztor w ParadyÂżu, Âże tam znajduje siĂŞ seminarium duchowne. Czasem przejeÂżdÂżaÂłem obok, ale na tym koĂączyÂła siĂŞ moja wiedza o zabytku. Nie byÂłem nawet pewny, czy nie obowiÂązuje tam zasada "Obcym wstĂŞp wzbroniony". Nie znaÂłem bowiem Âżadnego z mieszkaĂącĂłw uczelni a, i nasz proboszcz nie opowiadaÂł wiele o seminarium.

AÂż nagle ktĂłregoÂś dnia w paÂździerniku 1971 r. zjawiÂł siĂŞ w moim mieszkaniu mÂłody, sympatyczny ksiÂądz, przedstawiÂł siĂŞ jako ojciec duchowny seminarium w ParadyÂżu i w imieniu ks. rektora zaproponowaÂł mi objĂŞcie lektoratu jĂŞzyka niemieckiego. Nie tajĂŞ, Âże to zaproszenie przeraziÂło mnie. PrĂłbowaÂłem siĂŞ jakoÂś wykrĂŞciĂŚ, Âże nie jestem kwalifikowanym germanistÂą, Âże mam duÂżo pracy. Nie wymieniÂłem powodu najwaÂżniejszego: Âże siĂŞ po prostu bojĂŞ, bo mogĂŞ straciĂŚ pracĂŞ paĂąstwowÂą, a mam na utrzymaniu licznÂą rodzinĂŞ. Dwa pierwsze argumenty ks. dr PaweÂł Socha - on to byÂł wÂłaÂśnie - zbiÂł Âłatwo. Do tchĂłrzostwa ja siĂŞ nie przyznaÂłem. StanĂŞÂło na tym, Âże przyjmĂŞ obowiÂązki na jakieÂś trzy miesiÂące, dopĂłki ks. Rektor nie znajdzie staÂłego lektora. Nie znalazÂł (pewno nawet nie szukaÂł).

Zacz¹³em pracê na ca³kiem nowych warunkach. Dot¹d bowiem uczy³em i w szko³ach wiejskich przed wojn¹ i w szkole zawodowej, i w liceum pedagogicznym, i ogólnokszta³c¹cym, i w zak³adzie dla kalek - lecz tu znalaz³em siê w innym œwiecie. By³em oczarowany. Du¿e pomieszczenia, cisza w salach, cisza na korytarzach, powaga profesorów, skupienie studentów, pokój udzielany tylko ludziom dobrej woli.

A gdy w koœciele na Mszy œw. zabrzmia³ œpiew pó³torej setki zdrowych mêskich g³osów, to taki nastrój ogarn¹³ cz³owieka, ¿e cisnê³y siê na myœl s³owa A. Asnyka: "...coraz siê, dusza ludzka rozprzestrzenia i wiêkszym staje siê Bóg". Min¹³ moment strachu przed w³adzami PRL. Ju¿ i ja nie przypomina³em ks. rektorowi T. Herrmannowi, ¿e trzymiesiêczny okres zastêpstwa min¹³.

Do Parady¿a przyje¿d¿a³em o godz. 6:25, aby zd¹¿yÌ na Mszê œw. Potem sz³o siê na œniadanie, Ks. Rektor posadzi³ mnie na naczelnym miejscu za sto³em, co mnie bardzo krêpowa³o wobec takich powag jak ks. doc. Usowicz, ks. dr Chorzêpa i inni.

Zajêcia dydaktyczne nie sprawia³y k³opotu. Klerycy okazywali siê zdolnymi, chêtnymi uczniami. Do dziœ pamiêtam, twarze i nazwiska dzisiaj dostojnych kap³anów jak ks. Koland, ks. Czekaj. Program nauczania nie by³ narzucony "urzêdowo", uk³adaliœmy go wspólnie. Moje samopoczucie w seminarium by³o specyficzne. By³em jedynym nauczycielem œwieckim wœród grona wyk³adowców duchownych. Wprawdzie ³aciny uczyli póŸniej œwieccy lektorzy, ale ¿aden z nich d³ugo tu miejsca nie zagrza³. By³o ich trzech, nie zapamiêta³em ¿adnego nazwiska.

Seminarium duchownemu zawdziêczam moje najwspanialsze prze¿ycia, jako pracownik diecezjalny uczelni mog³em dziêki (ju¿ wtedy biskupowi) ks. P. Sosze uczestniczyÌ w pielgrzymce Roku Œwiêtego 1975. Po raz pierwszy widzia³em z bliska papie¿a (Paw³a VI), zwiedzi³em Watykan, katakumby, Monte Cassino. By³a to dla mnie równie¿ pierwsza podró¿ samolotem. Pielgrzymka Roku Œwiêtego spowodowa³a te¿ koniec mojej pracy pedagogicznej "dla Polski Ludowej". Gdy bowiem po powrocie z Rzymu ks. S. Raba, ówczesny wikary parafii œw. Micha³a w Œwiebodzinie poprosi³ mnie o wyg³oszenie sprawozdania z pielgrzymki wiernym w koœciele, proœbie tej chêtnie uczyni³em zadoœÌ. A ¿e w tym momencie wy³¹czono pr¹d i nie mog³em korzystaÌ z mikrofonu, wiêc dla lepszej s³yszalnoœci wszed³em na ambonê. Ten zabieg okaza³ siê tak skuteczny, ¿e nie tylko wierni zebrani w koœciele poznali cel i przebieg pielgrzymki, ale natychmiast dowiedzia³ siê o tym inspektor szkolny i "zaj¹³ stanowisko".

Po krĂłtkiej ze mnÂą rozmowie, ktĂłra upewniÂła go, Âże "gÂłosiÂłem kazanie", oÂświadczyÂł zdecydowanie: "Taki nauczyciel nie moÂże wychowywaĂŚ polskiej mÂłodzieÂży". Lecz pracĂŞ z pewnÂą czĂŞÂściÂą polskiej mÂłodzieÂży - tej, ktĂłra nie jednoczyÂła siĂŞ "w szeregi budowniczych socjalizmu" - kontynuowaÂłem w wiĂŞkszym jeszcze zakresie, bo mogÂłem siĂŞ jej poÂświeciĂŚ bez reszty.

W roku 1980 w ParadyÂżu powstaÂł Apostolat Maryjny. Jego zaÂłoÂżyciel b. doc. T. Herrmann od poczÂątku wtajemniczaÂł mnie w swoje plany organizacyjne, czasem nawet zasiĂŞgaÂł mojej opinii, pozwalaÂł wygÂłaszaĂŚ referaty na zebraniach, przyjmowaÂł artykuÂły do redagowanego przezeĂą pisma "Promienie PoÂśredniczki ÂŁask". Przesadnie nazywaÂł mnie pierwszym apostoÂłem.

Gdzie¶ od roku 1976 by³em po¶rednikiem miedzy domem sióstr joannitek Immaculmatahaus w Slraumsbergu i naszym seminarium. Ks. rektor Henryk Dworak przychyli³ siê do pro¶by siostry prze³o¿onej Assumpty Blaß, aby w czasie wakacji o¶miu kleryków pomaga³o siostrom w ogrodzie. Korzy¶æ by³a obopólna, bo m³odzi ludzie æwiczyli jêzyk niemiecki przy pracy, w czasie Mszy ¶w. i przy posi³ku. Ta wspó³praca utrzymywa³a siê z przerw± stanu wojennego a¿ do momentu likwidacji Immaculmatahaus (brak m³odych powo³añ) przed dwoma laty. Jednym z uczestników tych wyjazdów zagranicznych by³ obecny ks. rektor dr Ryszard Tomczak.

Przed kilkunastu laty ks. dr B. Czesz przywióz³ z Poznania ksi¹¿kê w jêzyku niemieckim "Kloster Paradies" napisan¹ przez by³ego nauczyciela tutejszego seminarium nauczycielskiego Wilhelma Doetscha. Praca nie jest wolna od niemieckich akcentów nacjonalistycznych (wydana w 1926 r.), ale zawiera dok³adne dzieje klasztoru cystersów. Przet³umaczy³em ja. na jêzyk polski - i to sta³o siê podstaw¹ naszej wiedzy o przesz³oœci Parady¿a. PóŸniej, zw³aszcza od roku 1980, grupa by³ych uczniów niemieckich szko³y paradyskiej nawi¹za³a kontakt z seminarium. Oni dostarczyli mi ksi¹¿ki Theodora Warmiùskiego, P. Mansecka i F. J. Lehmanna. Opis budowy i wyposa¿enie koœcio³a klasztornego zawiera ksi¹¿ka Stanis³awa Wiliùskiego "Gotycki koœció³ pocysterski opactwa paradyskiego w Goœcikowie", wydana w 1953 r. w Poznaniu.

Odkrywaj¹c coraz wiêcej szczegó³ów z dziejów Parady¿a uros³em w oczach kleryków, a nawet ksiê¿y profesorów do miana rzeczoznawcy (eksperta) w tych sprawach. Co roku tworzy³a siê grupa kandydatów na przewodników po szacownym obiekcie, aby s³u¿yÌ informacj¹ dla licznie przybywaj¹cych tu p¹tników i turystów. Niektórzy z tych przewodników jak np. ks. Leonard Sadowski czy ks. Robert Per³akowski wykazali wielkie zainteresowanie spraw¹ i na w³asn¹ rêkê poszerzali zasób wiedzy o dziejach opactwa. Ks. Per³akowski opracowa³ - jeszcze w seminarium - przydatne dla cudzoziemców kompendium w jêzyku niemieckim.

JeÂśli chodzi o moje skromne wyniki w pracy translatorskiej, to moÂżna by wymieniĂŚ tÂłumaczenie dzieÂła ks. bpa Josefa Cordesa "LĂśscht den Geist nicht aus" z jĂŞzyka niemieckiego na polski oraz album ks. Marka Walczaka "ParadyÂż" z jĂŞzyka polskiego na niemiecki.

Przed trzema laty pozna³em niemieckiego ksiêdza katolickiego Waltera Reiche, który z grup¹ swoich parafian przyjecha³ z Zßrbig odwiedziÌ - jak siê wyrazi³ - swe gniazdo rodzinne. Po d³u¿szej rozmowie dowiedzia³em siê, ¿e z Parady¿em ³¹cz¹ go ciekawe wspomnienia. Na po¿egnanie wrêczy³ mi wydany z okazji jego jubileuszu 50-lecia kap³aùstwa bogaty w przygody ¿yciorys. A poniewa¿ ks. Reiche w czasie wojny by³ proboszczem w polskiej parafii Sierakowice na Kaszubach i - choÌ nie opanowa³ jêzyka polskiego - utrzymuje do dziœ przyjazne stosunki z by³ymi parafianami i ich dzieÌmi, zainteresowa³em tym tekstem ks. red. Andrzeja Dragu³ê, który chêtnie przyj¹³ mój przek³ad i opublikowa³ go odcinkami w diecezjalnym tygodniku "Aspekty".

Dwa fragmenty ze wspomnieniami ks. Waltera zatytuÂłowanych "Ein Priesterschicksal in der Kriegs- und ersten Nachkriegszeit an der Grenze zwischen Polen und Deutschland" chcĂŞ tu przytoczyĂŚ. DotyczÂą one bezpoÂśrednio ParadyÂża i rzucajÂą pewne ÂświatÂło na stosunki panujÂące tu przed kilkudziesiĂŞciu laty:

"SzeœÌ lat studiów, z czego piêÌ w seminarium duchownym doprowadzi³o mnie do œwiêceù kap³aùskich, których udzieli³ mi w Pile biskup Maximilian Keller dnia 8 grudnia 1939 r. Mszê prymicyjn¹ odprawi³em 17.12.1939 r. w rodzinnym koœciele klasztornym w Parady¿u (rodzice mieszkali w Goœcikowie - J. K. S.). Ju¿ w tym dniu zaczê³y siê niezwyk³e wydarzenia. Patrz¹c od strony o³tarza na wype³nion¹ ludŸmi œwi¹tyniê zauwa¿y³em stoj¹c¹ u drzwi g³ównych grupê ¿o³nierzy. To ju¿ coœ niebywa³ego! A potem niespodzianka: wszyscy podchodz¹ do komunii œw. - w mundurach SS. Co to ma znaczyÌ? Czy¿by prowokacja? W czasie uroczystego wyjœcia wszyscy staj¹ przed drzwiami koœcio³a, podchodz¹ do mnie i sk³adaj¹ gratulacje z okazji œwiêceù kap³aùskich. Za chwilê tajemnica siê wyjaœnia. Ci wszyscy ¿o³nierze s¹ z nowicjatu franciszkanów z klasztoru Michelsberg w Fuldzie. Pewnej nocy - opowiadaj¹ mi - policja obstawia klasztor, zabiera wszystkich do s³u¿by wojskowej i transportuje do obozu szkoleniowego SS w pobli¿u Parady¿a. Tutaj w niedzielê udaje im siê uzyskaÌ przepustkê na udzia³ w nabo¿eùstwie w pobliskiej wsi Wysokiej wzglêdnie w Parady¿u. To wprost nie do wiary, ale wœród tych "SS-manów" by³ póŸniejszy ojciec Gereon Goldmann, dzisiejszy misjonarz w Japonii. Prze¿y³ wojnê, lego ksi¹¿ka "Pod pr¹d" (Wider den Strom) pozwala nam ze zdumieniem i przera¿eniem œledziÌ jego los".

"Tymczasem - nadszed³ ju¿ maj (1945 - J. K. S.) - dowiadujê siê o losie Parady¿a. Ks. pra³at Meissner z Babimostu, mój wujek, pisze: "Ojciec Adelheid i Urszula ju¿ nie ¿yj¹". Tych s³ów nie zapomnê: Ojciec Adelheid, Urszula ju¿ nie ¿yj¹! Jaka œmierÌ ich spotka³a? Gdzie jest matka, gdzie pozosta³e siostry: Irena i Lisel, a gdzie brat Hubert z rodzin¹? Ju¿ nie mam spokoju, Jeden z moich ludzi zg³asza chêÌ towarzyszenia mi w podró¿y do Babimostu wzglêdnie do Parady¿a. Ruszamy w pocz¹tku czerwca. Przed katedr¹ w Poznaniu dowiadujê siê od pobliskiego ksiêdza o wypêdzeniu wszystkich Niemców. "Chce ksi¹dz zobaczyÌ nowego proboszcza z Miêdzyrzecza?" "Tak, ale gdzie jest stary proboszcz Bßnigh?" - "Nie ma go".

Potem pieszo ze Zb¹szynka do Babimostu. Tutaj dowiadujê siê wszystkiego dok³adniej. Ale idê dalej, do Parady¿a. Czy spotkam tam jeszcze kogoœ? Wszêdzie wyludnione wioski. Jest czego siê baÌ. Nie mo¿na iœÌ szybko. Mój towarzysz trwa przy mnie wiernie. Mo¿e siê wszêdzie porozumieÌ. Dziêki Bogu! Ale oto wie¿a paradyskiego koœcio³a. Zbli¿amy siê. Wydaje mi siê, ¿e serce wyskoczy mi z piersi. Na wjeŸdzie do wsi od strony Brójec stoj¹ ludzie; to mieszkaùcy Jordanowa. Rozpoznaj¹ mnie. Od nich dowiadujê siê bli¿szych danych o œmierci rodziny. Ojciec zabity, obie siostry: 17 i 18-letnia zak³ute bagnetami. Wœród wielu ofiar jest te¿ dawny opat klasztoru Weingarten, Micha³ Witowski, którego Niemcy uprowadzili z klasztoru, a który po d³u¿szym pobycie w Berlinie znalaz³ schronienie w Parady¿u i tutaj, na podwórku swoich rodziców znalaz³ œmierÌ. Wszyscy le¿¹ we wspólnym grobie na cmentarzu w Jordanowie, opat ma w³asny grób. PóŸniej zosta³ ekshumowany i dzisiaj spoczywa w koœciele klasztornym w Parady¿u".

DziÂś po trzydziestu jeden latach koĂączÂąc "prĂłbny okres" pracy w Seminarium chcĂŞ serdecznie podziĂŞkowaĂŚ kolejnym Magnificencjom: Ks. Docentowi T. Herrmannowi, Ks. Biskupowi P. Sosze, Ks. Biskupowi P. Krupie, Ks. H. Dworakowi, Ks. Biskupowi E. Dajczakowi i miÂłoÂściwie nam dziÂś panujÂącemu Ks. Dr. R. Tomczakowi za umoÂżliwienie mi pracy w tej wspaniaÂłej uczelni katolickiej, ktĂłra i mnie wiele nauczyÂła.

"nie jestem godzien" - rozpocz¹³ swe przemówienie Pan Profesor Jan Sobociùski, w dniu l czerwca 2002 r. w którym to dniu otrzyma³ tytu³ Honorowego Obywatela miasta Œwiebodzina.

Ta ogromna skromnoœÌ Pana Profesora, stanê³a w ca³kowitej sprzecznoœci ze sposobem, w jaki specjalna sesja Rady Miejskiej by³a prowadzona.

Licznie zgromadzona publicznoœÌ w sali widowiskowej Œwiebodziùskiego Domu Kultury, z niedowierzaniem s³ucha³a s³ów przewodnicz¹cego Rady, zupe³nie nie przygotowanego do przedstawienia curiculum vitae Pana Profesora. Jakieœ p³askie dowcipy, napomykanie o chorej w¹trobie burmistrza, zwracanie siê do ksiêdza dziekana przez per "panie Pacyga", kilkakrotne powtarzanie: "ale potem wszystko by³o na misia", (?), ca³kowite pomylenie tytu³u papieskiego dyplomu, który Pan Profesor otrzyma³ od Ojca Œwiêtego w roku 1997 - nazwa dyplomu (a tak¿cie medalu), brzmi: PRO ECCLESIA ET PONTIFICE (co znaczy: Dla Koœcio³a i Papie¿a).

Przez Pana Przewodnicz¹cego zosta³o to nazwane w przedziwnie przekrêcony wyraz: "Pro ekscelencja" (a wystarczy³o wzi¹Ì do rêki "Gazetê Powiatow¹" nr 4 z kwietnia br. gdzie znajduj¹ siê wspomnienia Pana Profesora i przedruk dyplomu w ca³oœci).

Poza tym w sposĂłb niegrzeczny przewodniczÂący myliÂł nazwisko Pana Hilschera, mĂłwiÂąc caÂły czas: "Hirszer".

DuÂże wzburzenie licznej grupy czÂłonkĂłw "Opty" (inicjatorĂłw przedstawienia Pana Profesora do tytuÂłu Honorowego Obywatela miasta ÂŚwiebodzina) wzbudziÂło ustawiczne mylenie szkoÂły w Sanatorium (obecnie LORO), ze SzkoÂła SpecjalnÂą, KtĂłrÂą to nazwĂŞ w latach siedemdziesiÂątych szkoÂła sanatoryjna nosiÂła. SÂłychaĂŚ byÂło gÂłoÂśne komentarze zdenerwowanych czÂłonkĂłw grupy "Opty": "co on plecie?, to skandal! dlaczego dopuszczono do gÂłosu tego czÂłowieka?”

W dwa dni po tej paradzie impertynencji i niekompetencji - lotem b³yskawicy obieg³a miasto wiadomoœÌ o "aresztowaniu" przewodnicz¹cego Rady Miejskiej, z zupe³nie zreszt¹ innego powodu.

Gdyby takie wydarzenie (doprowadzenie przez policjĂŞ do prokuratury) miaÂło miejsce w kraju prawdziwie demokratycznym, czÂłowiek peÂłniÂący waÂżnÂą funkcjĂŞ we wÂładzach nie tylko lokalnych, zapadÂłby w polityczny niebyt.

Na razie mamy anarchiĂŞ na najwyÂższych szczeblach wÂładzy (vide: Lepper i in.) - a jak wiadomo: "ryba psuje siĂŞ od gÂłowy".

Nie zosta³ w ogóle wspomniany 30-letni okres ¿ycia Pana Profesora, kiedy wyk³ada³ w Seminarium Paradyskim jêzyk niemiecki, a który to czas Pan Profesor uwa¿a wrêcz za swój najlepszy i najbardziej owocny w sensie pedagogicznym i naukowym, o ksi¹¿kach, które napisa³ i o setkach artyku³ów oraz t³umaczeù z niemieckiego na polski i vice versa.

Tutaj chcĂŞ dodaĂŚ, Âże wÂśrĂłd sporej grupy osĂłb przemawiajÂących do widzĂłw z trybuny w sali widowiskowej SDK, 80% to byli Niemcy, snujÂący sentymentalne wspomnienia o ÂświebodziĂąskim Heimacie.

Dopiero Pan Andrzej MedyĂąski - czÂłonek grupy "Opty" i dawny pacjent Âśp. Pana dr Lecha Wierusza, naleÂżycie uhonorowaÂł Pana Profesora, dziĂŞkujÂąc Mu serdecznie za wielkie serce i poÂświĂŞcenie, jakie okazywaÂł swoim uczniom, bĂŞdÂąc nauczycielem w tej "specjalnej" szkole.

Pan Profesor Jan SobociĂąski, do KtĂłrego przewodniczÂący Rady Miejskiej, uporczywie zwracaÂł siĂŞ "Panie Janie" (bez specjalnej estymy) przekazaÂł "Gazecie Powiatowej" tekst hymnu grupy "Opty", wyjaÂśniajÂąc przy tej okazji, dlaczego pacjenci dawnego Sanatorium (jeszcze dawniej "Caritasu"), a uczniowie Pana Profesora - wybrali tĂŞ nazwĂŞ.

Otó¿ w r. 1971 wysuniêto has³o: "musimy mieÌ nazwê naszej turystycznej grupy". Wœród ró¿nych pomys³ów pad³a propozycja "Opty" - czyli nazwa jachtu Leonida Teligi, wspania³ego ¿eglarza polskiego, który tym w³aœnie jachtem op³yn¹³ œwiat. A poza tym, uœmiecha siê Pan Profesor - to by³ pierwszy cz³on s³owa "optymizm" - które to s³owo i idea, jak¹ ze sob¹ niesie, by³a bardzo potrzebna moim drogim uczniom, tak bardzo skrzywdzonym przez los.

A potem Pan Profesor wynalaz³ w starym œpiewniku pieœù, która sta³a siê hymnem grupy "Opty" i trwa do dzisiaj. To w³aœnie ten hymn zaœpiewa³ Pan Profesor ze sceny i do³¹czyli do Niego natychmiast, wzruszeni cz³onkowie "Opty".

Czas ju¿ koùczyÌ te refleksje, miejscami bardzo gorzkie - ale zosta³ jeszcze jeden temat: Medale 700-lecia: wybito ich ponoÌ 200 szt. Wbito je tak ciasno w czerwone etui, ¿e nie mo¿na wyj¹Ì bez podwa¿enia no¿em, nic dziwnego - na rewersie bowiem "pyszni" siê napis: "700-lecie nabycia praw miejskich Œwiebodzina".

"Trefny medal" - nazwa³ tê historyczn¹ wpadkê red. Micha³ Iwanowski (Gazeta Lubuska, 08.06.2002 r.). Urz¹d Miejski wydaj¹c ów medal, nie skonsultowa³ tych s³ów z ¿adnym historykiem, których w Œwiebodzinie spora gromadka - wyliczaj¹c najbardziej znanych: dyrektor ŒDK - Z. Szumski. dyrektor muzeum Marek Nowacki, nauczyciel historii w ogólniaku Tomasz Mo¿ejko, nauczyciel historii w Szkole Zawodowej Waldemar Wachowski, czy te¿ znany wszystkim regionalista - prof. Jerzy Piotr Majchrzak.

Pan Majchrzak daÂł wyraz swemu zbulwersowaniu wÂłaÂśnie w wywiadzie dla red. M. Iwanowskiego - mĂłwiÂąc, Âże owszem, medal jest Âładny, ale zupeÂłnie bezwartoÂściowy historycznie.

Ciekawe, co teÂż sobie pomyÂśleli Lucy Brugman i Eberhardt Hilscher - takÂże honorowi obywatele ÂŚwiebodzina, kiedy im ten nieszczĂŞsny napis na rewersie medalu -przetÂłumaczono; zwÂłaszcza Pan Hilscher, ktĂłrego ojciec, Max Hilscher, byÂł przed wojnÂą dyrektorem muzeum w ÂŚwiebodzinie.