21 czerwca 2005 r. minĂŞÂły trzy lata od Âśmierci Gustawa ÂŁapszyĂąskiego, pisarza, dziennikarza, zaÂłoÂżyciela i pierwszego redaktora naczelnego "Okolic najbliÂższych". W czerwcu zostanie odsÂłoniĂŞta tablica pamiÂątkowa na Âścianie kamienicy w ktĂłrej mieszkaÂł.

Po œmierci ka¿dego cz³owieka, pozostaje on w sercach bliskich, przyjació³, znajomych. Ale przede wszystkim w pamiêci, wspomnieniach konkretnych chwil, sytuacji.
Poprosiliœmy dwóch przyjació³ Gustawa o napisanie kilku s³ów. Oddajemy im glos.

Najpierw jego nazwisko zaczĂŞÂło ukazywaĂŚ siĂŞ nad wierszami, ktĂłre drukowaÂł na Âłamach czasopism. Wiersze, przewaÂżnie o problematyce wiejskiej, wtedy bardzo modnej, zmetaforyzowane, syntetyczne, przeÂżyte dowodziÂły, Âże ich autor posiada wyró¿niajÂące siÂą zdolnoÂści poetyckie. ZadebiutowaÂł w 1967 r. tomikiem „BarĂŚ kluczborska". Jak na poetĂŞ doœÌ póŸno. MiaÂł wtedy juÂż 25 lat. Swoje wiersze nadsyÂłaÂł takÂże do zielonogĂłrskiego „Nadodrza", gdzie prowadziÂłem wtedy dziaÂł literacki i to byÂła dobra okazja, abyÂśmy siĂŞ nieco poznali. Pisanie wierszy traktowaÂł raczej relaksowo. PisaÂł niewiele. Przez nastĂŞpne ĂŚwierĂŚwiecze wydaÂł jeszcze cztery skromne objĂŞtoÂściowo tomiki. SÂłusznie uwaÂżaÂł, Âże w sztuce, literaturze nie iloœÌ, tylko jakoœÌ siĂŞ liczy. W organizowanych w Zielonej GĂłrze konkursach na wiersze o tematyce winobraniowej zdobyÂł kilka nagrĂłd. TakÂże rzadko przyjeÂżdÂżaÂł ze swojego ÂŚwiebodzina do Zielonej GĂłry na zebrania i imprezy literackie, ktĂłre organizowaliÂśmy, jakby nie przywiÂązywaÂł wagi do uczestnictwa w tego typu wydarzeniach. CzÂłonkiem ZwiÂązku LiteratĂłw Polskich zostaÂł dopiero w 1984 r. chociaÂż mĂłgÂł zostaĂŚ wczeÂśniej. NiezabiegaÂł o to.
CzĂŞsto zmieniaÂł pracĂŞ szukajÂąc swego miejsca na ziemi. PracowaÂł, zdaje siĂŞ, jako kierownik klubu kulturalnego w sÂłynnym sanatorium dla dzieci i mÂłodzieÂży niepeÂłnosprawnej wspó³pracujÂąc z doktorem Lechem Wieruszem, wielkim miÂłoÂśnikiem muzyki, plastyki i filmu. Kilka razy odwiedziÂłem go w domu kultury, gdzie zajmowaÂł siĂŞ fotografiÂą. ByÂł bodajÂże magazynierem w magazynie zboÂżowym, zdaje siĂŞ takÂże zaopatrzeniowcem. Przez pewien czas peÂłniÂł funkcjĂŞ zastĂŞpcy komendanta brygady mÂłodzieÂżowej w Warszawie. MoÂże te jego stanowiska i zajĂŞcia nazywaÂły siĂŞ inaczej. MoÂże coÂś po latach mylĂŞ, w kaÂżdym razie w dowodzie osobistym miaÂł wiele pieczÂątek z miejsc pracy. DziaÂłaÂł absolutnie spoÂłecznie w ruchu regionalnym, liderowaÂł grupie artystycznej „Formaty", ktĂłra przez kilka lat skupiaÂła ÂświebodziĂąskich twĂłrcĂłw kultury.
Ale wszystko nie byÂło tym, czego szukaÂł. Co istotnie mĂłgÂł i chciaÂł robiĂŚ. Nie zmieniaÂł tylko adresu zamieszkania, i ci, ktĂłrzy interesowali siĂŞ poezjÂą w Polsce, jego nazwisko kojarzyli ze ÂŚwiebodzinem. I odwrotnie.
OdnalazÂł siĂŞ, chyba rĂłwnieÂż niespodziewanie dla samego siebie, w dziennikarstwie. Z zupeÂłnie nieopierzonymi dziennikarsko kolegami wydaÂł w 1991 r. „GÂłos z RegionĂłw", jako jednodniĂłwkĂŞ. PóŸniej nastĂŞpnÂą, i to byÂło wÂłaÂśnie to. W tym siĂŞ dopiero odnalazÂł. Szkoda, Âże o wiele lat za póŸno.
Z czasem zaproponowaÂł mi wspó³pracĂŞ. ZostaÂłem jego formalnym zastĂŞpcÂą i wtedy dopiero bliÂżej go poznaÂłem jako Âświetnego organizatora, ktĂłry szybko siĂŞ uczyÂł, dobrego dziennikarza, redaktora. Nie baÂł siĂŞ podejmowaĂŚ trudnych decyzji, szczegĂłlnie finansowych. Liceum Ekonomiczne, ktĂłre ukoĂączyÂł w MiĂŞdzyrzeczu, bardzo mu siĂŞ wĂłwczas przydaÂło. Redakcje przenieÂśliÂśmy ze ÂŚwiebodzina do Zielonej GĂłry. ZmieniliÂśmy tytuÂł na „ZachĂłd". RozszerzyliÂśmy takÂże dotychczasowÂą formu³ê pisma na bardziej spoÂłeczno-kulmralnÂą i ponadregionalnÂą. We czterech byliÂśmy wydawcami, redaktorami, autorami, kolporterami, „pozyskiwaczami" reklam. CiÂągnĂŞliÂśmy pospoÂłu ten wĂłzek o czterech koÂłach. Bezdyskusyjnym szefem byÂł Gutek.
Nic jednak nie trwa wiecznie. Zaproponowano mu etat i redagowanie samorzÂądowego pisma „Okolice najbliÂższe", na co oczywiÂście przystaÂł. „ZachĂłd" wydawaÂła spó³ka cywilna nigdy nie pewna jutra. „Okolice" szybko staÂły siĂŞ jednym z lepszych pism regionalnych. Do tego jeszcze Gustaw zaÂłoÂżyÂł wydawnictwo Akapit, w ktĂłrym wydaÂł kilka ksi¹¿ek. W swojej twĂłrczoÂści coraz wiĂŞkszÂą uwagĂŞ przywiÂązywaÂł do prozy. W 1997 r. wydaÂł tom baÂśni o tematyce ÂświebodziĂąskiej „O zbĂłjcach, kacie i strasznych mieszczanach" oraz ciekawy zbiorek opowiadaĂą o akcentach autobiograficznych „Sezon piĂŞknych ludzi". Bohaterami tych opowieÂści sÂą ludzie zamieszkali w niewielkich miejscowoÂściach „niepokorni" jak o nich napisaÂł, „uparci i ambitni". To caÂły Gutek rozpisany na kilka postaci.
Straszliwa choroba okazaÂła siĂŞ silniejsza niÂż on. ChciaÂł jeszcze tak duÂżo zrobiĂŚ. NapisaĂŚ. OpublikowaĂŚ. MyÂślĂŞ, Âże swojÂą twĂłrczoÂściÂą, dziaÂłalnoÂściÂą, pracÂą zawodowÂą zasÂłuÂżyÂł sobie, by jego imiĂŞ nosiÂła Biblioteka w ÂŚwiebodzinie.

Trudno jest mĂłwiĂŚ o kimÂś
juÂż w czasie przeszÂłym,
a ktĂłry kiedyÂś „byÂł".

Gustawa poznaÂłem w sierpniu 1979 r. w klubie „Medyk". ByÂłem wĂłwczas dyrektorem ÂŚwiebodziĂąskiego Domu Kultury i zostaÂłem zaproszony na spotkanie Towarzystwa Przyjació³ Ziemi ÂŚwiebodziĂąskiej przez Âśp. dr Lecha Wierusza. W pewnej chwili ten wybitny ortopeda powiedziaÂł do mnie:
- To jest nasz Âświebodzinski poeta, twĂłrca „FormatĂłw" ktĂłry obecnie przebywa na emigracji w Warszawie. Potem, dÂługa PolakĂłw rozmowa o kulturze, literaturze, sztuce... i moja propozycja dla Gustawa powrotu do ÂŚwiebodzina na stanowisko kierownika artystycznego w Domu Kultury (byÂł vacat).
Tak, rozpoczĂŞÂły siĂŞ nasze wspĂłlne dzieje kulturalno-oÂświatowe w ÂŚwiebodzinie. PotrafiÂł bardzo szybko i sprawnie aktywizowaĂŚ Âśrodowisko artystĂłw - amatorĂłw w „Formatach" nadajÂąc nowÂą formĂŞ wspó³pracy i wymiany artystycznej. NawiÂązujÂąc do Âśredniowiecznej historii powstania ÂŚwiebodzina. napisaÂł „DziejbĂŞ o Gniewomirze i jego dworze", ktĂłra zostaÂła przedstawiona przed ratuszem, a ja miaÂłem przyjemnoœÌ pracy reÂżyserskiej nad jego poetyckim sÂłowem. A wtedy ÂŚwiebodzin byÂł bogaty w kulturalne imprezy; „Babie lato". „Dni OÂświaty, Ksi¹¿ki, Prasy", „Wiosna nad NysÂą", „Dni ÂŚwiebodzina" (Âżakinada), „ÂŚwiĂŞto Wodnika", „Noc NenufarĂłw".
Wspó³praca ze ÂświebodziĂąskimi klubami „U Jagny", „Medyk", „Eskulap" z Ciborza lub gminnymi oÂśrodkami kultury z Lubrzy, SzczaĂąca, ÂŁagowa budziÂła podziw. Gustaw jako literat byÂł wielokrotnie nagradzany w konkursach poetyckich. Jego wiersze drukowano w prasie lubuskiej i krajowej, cieszyÂły siĂŞ uznaniem. Za dorobek literacki zostaÂł czÂłonkiem ZwiÂązku LiteratĂłw Polskich.
W 1981 r. nasze drogi zawodowe siĂŞ rozeszÂły. Dlatego, Âże nie naleÂżaÂłem do "towarzyszy", przestaÂłem peÂłniĂŚ funkcjĂŞ dyrektora ÂŚDK. Nie pomogÂła rzucona w obronie ..bezpartyjnego" legitymacja partyjna Budowniczego Polski Ludowej dr Lecha Wierusza. Gustaw teÂż zrezygnowaÂł z pracy w Domu Kultury.
Los zetkn¹³ nas ze sobÂą w 1989 r., kiedy tworzyliÂśmy w Rzeczpospolitej ÂŚwiebodziĂąskiej niezaleÂżnÂą prasÂą lokalnÂą: „GÂłos ÂŚwiebodziĂąski" póŸniej „GÂłos z RegionĂłw", „ZachĂłd" i jego ukochane „Okolice".
ByÂłem z nim w te dni przedostatnie, gdy juÂż wiedziaÂłem, Âże jego choroba jest nieuleczalna, a on w szpitalu w Torzymiu, byÂł niepoprawnym optymistÂą. PatrzyÂłem w smutku w jego domowym pokoju na te ostatnie chwile, gdy ÂżegnaÂł siĂŞ z ÂżonÂą IrenÂą, cĂłrkÂą DanielÂą i...? ByÂł przyjacielem kaÂżdego czÂłowieka, szczegĂłlnie dziecka pokrzywdzonego przez los. ByÂł skromny, samokrytyczny i autoironiczny dla siebie.
By³ niepoprawnym optymist¹ wierz¹cym w dobro i m¹droœÌ cz³owieka, gdy pisa³:

„Ja szary, maluczki, pokornego serca, modlĂŞ siĂŞ za mÂądroœÌ czÂłowieka, po swojemu, bez Âświec i muzyki organowej, cicho, ciszej, jakbym szeptaÂł do ucha samemu Panu Bogu, Âże ja wierzĂŞ w mÂądroœÌ KoÂścioÂła i ludzi i najprawdziwsze ziarno wiary, ktĂłre jest w ludziach uczciwych i rozumnych, i daj Panie BoÂże si³ê nam wszystkim, by moÂżna odwiaĂŚ plew z naszego Âżycia...".

Teraz, kiedy Go juÂż nie ma, zaczynam rozumieĂŚ jak bardzo ÂŚwiebodziĂąskiej kulturze, Go brak...! A przecieÂż byÂł.

---

W czwartek 30 czerwca przy ulicy Konarskiego 13 odsÂłoniĂŞta zostaÂła tablica upamiĂŞtniajÂąca zmarÂłego 21 czerwca 2002 roku pierwszego redaktora „Okolic najbliÂższych" Gustawa A. ÂŁapszyĂąskiego, ktĂłry w latach 1984-2002 mieszkaÂł wÂłaÂśnie w tym domu. KrĂłtka uroczystoœÌ zgromadziÂła rodzinĂŞ, przyjació³, wÂładze miejskie, radnych oraz wspó³pracownikĂłw.

Przed odsÂłoniĂŞciem tablicy zgromadzeni przypomnieli sobie, kim byÂł Gutek.

„GUSTAW" August ÂŁapszyĂąski urodziÂł siĂŞ 2 stycznia 1942 roku na Podolu w Rohaczynie, powiat BrzeÂżany, wojewĂłdztwo Tarnopol. DzieciĂąstwo i lata szkolne spĂŞdziÂł na OpolszczyÂźnie w malutkiej wsi Nasale pod Kluczborkiem. ZdobyÂł wyksztaÂłcenie ekonomiczne, ale nigdy nie pracowaÂł w swoim zawodzie. WÂśrĂłd wielu jego nabytych profesji moÂżna wymieniĂŚ i takie jak: rolnik, kolejarz, elektryk, magazynier, urzĂŞdnik, instruktor kulturalno-oÂświatowy.

Na ZiemiĂŞ LubuskÂą do ÂŚwiebodzina przyjechaÂł po raz pierwszy w latach 60-tych. Tutaj zamieszkaÂł na staÂłe i daÂł siĂŞ poznaĂŚ jako aktywny dziaÂłacz kulturalny, za co zostaÂł wyró¿niony przez Ministra Kultury i Sztuki w 1977 roku odznakÂą „ZasÂłuÂżony DziaÂłacz Kultury". ByÂł zaÂłoÂżycielem i pierwszym prezesem Klubu Pracy TwĂłrczej „Formaty" w ÂŚwiebodzinie, ktĂłrego dziaÂłalnoœÌ staÂła siĂŞ tematem kilku audycji radiowych, telewizyjnych oraz publikacji prasowych. W latach 1978 - 80 przebywaÂł w Warszawie, gdzie zatrudniony byÂł w ruchu mÂłodzieÂżowym jako wychowawca w Ochotniczym Hufcu Pracy „Ursus II". Po powrocie do ÂŚwiebodzina pracowaÂł krĂłtko w Domu Kultury, dÂłuÂżej w Klubie „Medyk". W roku 1989 roku zostaÂł laureatem Lubuskiej Nagrody Kulturalnej II stopnia. Na poczÂątku lat 90-tych zaj¹³ siĂŞ wydawaniem czasopism lokalnych i sublokalnych: „GÂłos ÂświebodziĂąski", „GÂłos z RegionĂłw", „ZachĂłd". Od 1996 roku wydawaÂł nieprzerwanie czasopismo „Okolice najbliÂższe" oraz „Jarmark Rozrywki i Humoru"

DebiutowaÂł wierszem w „Zarzewiu" (1962). CzĂŞsto publikowaÂł swoje utwory w takich czasopismach jak: „Tygodnik Kulturalny", „Kamena", „Kontrasty", „PoglÂądy", „Nadodrze" i innych. W 1965 roku zdobyÂł II nagrodĂŞ w ogĂłlnopolskim konkursie pn. „Opolszczyzna jej dzieĂą nowy" poematem o ks. Janie DzierÂżeniu. Inne laury literackie to m.in.: I nagroda w

Pilskim Turnieju Poetyckim (1968), I nagroda w konkursie na wiersz o tematyce winobraniowej w Zielonej GĂłrze (1968), II nagroda w Turnieju Poezji ZaangaÂżowanej we WrocÂławiu (1969), III nagroda w konkursie poetyckim w „Hybrydach", w Warszawie (1969), III nagroda w BiaÂłostockim Konkursie Literackim (1971), II nagroda w Konkursie Literackim na opowiadanie w Opolu (1972), wyró¿nienie w konkursie literackim im. E. Stachury „Kujawskie Inspiracje" we WÂłocÂławku (l 983).

Za czasĂłw swojej twĂłrczoÂści wydaÂł nastĂŞpujÂące pozycje ksi¹¿kowe: „BraĂŚ kluczborska" (Wydawnictwo ÂŚlÂąsk -1967), „KsztaÂłt miejsca" (LTK -1970), „Pole uprawne" (LTK -1976), „ÂŻywe drewno" (MAW -1979), „Spojrzenia" (Muzeum Ziemi Lubuskiej -1987), „O zbĂłjcach, kacie i strasznych mieszczanach" (Wydawnictwo Akapit -1997), „Sezon piĂŞknych ludzi" (WydawnictwoAkapit-1997).

ByÂł czÂłonkiem zielonogĂłrskiego oddziaÂłu ZwiÂązku LiteratĂłw Polskich.

ÂŻyÂł 60 lat. ZmarÂł 21 czerwca 2002 roku.

 

 DzieĂą za Dniem
Wydanie Nr 27 [190] z dnia 13 lipca 2005
ÂŚwiebodzin. OdsÂłoniĂŞto tablicĂŞ pamiÂątkowÂą
Gutkowi ku pamiĂŞci

W czwartek 30 czerwca ods³oniêto tablicê pami¹tkow¹ poœwiêcon¹ pamiêci Gustawa A. £apszyùskiego, zmar³ego przed trzema laty œwiebodziùskiego poety, pisarza i dziennikarza. Na uroczystoœÌ przybyli przyjaciele Gutka, a wœród nich burmistrzowie, radni, koledzy z "Formatów" i wspó³pracownicy.

Zebrani, w obecnoœci Ireny £apszyùskiej i córki Danieli, wys³uchali kilku krótkich wyst¹pieù. O przyjacielu mówi³ Jan Edward Czachor, a biografiê i twórczoœÌ poety przypomnia³ burmistrz Dariusz Bekisz.

Gustaw August ÂŁapszyĂąski urodziÂł siĂŞ 2 stycznia 1942 roku na Podolu w Rohaczynie. DzieciĂąstwo i lata szkolne spĂŞdziÂł na OpolszczyÂźnie w malutkiej wsi Nasale pod Kluczborkiem. ZdobyÂł wyksztaÂłcenie ekonomiczne, ale nigdy nie pracowaÂł w swoim zawodzie. WÂśrĂłd wielu jego nabytych profesji moÂżna wymieniĂŚ i takie jak: rolnik, kolejarz, elektryk, magazynier, urzĂŞdnik, instruktor kulturalno-oÂświatowy.

Do Œwiebodzina przyjecha³ po raz pierwszy w latach 60-tych. Tutaj zamieszka³ na sta³e i da³ siê poznaÌ jako aktywny dzia³acz kulturalny, za co zosta³ wyró¿niony przez ministra kultury i sztuki w 1977 roku odznak¹ "Zas³u¿ony Dzia³acz Kultury". By³ za³o¿ycielem i pierwszym prezesem Klubu Pracy Twórczej "Formaty" w Œwiebodzinie, którego dzia³alnoœÌ sta³a siê tematem kilku audycji radiowych i telewizyjnych oraz publikacji prasowych. W latach 1978 - 80 przebywa³ w Warszawie, gdzie zatrudniony by³ w ruchu m³odzie¿owym jako wychowawca w Ochotniczym Hufcu Pracy "Ursus II". Po powrocie do Œwiebodzina pracowa³ krótko w domu kultury, d³u¿ej w klubie "Medyk" (mieœci³ siê on w piwnicach zamku, w LORO - dop. red.). W roku 1989 zosta³ laureatem Lubuskiej Nagrody Kulturalnej II stopnia. Na pocz¹tku lat 90-tych zaj¹³ siê wydawaniem czasopism lokalnych i sublokalnych. By³y to: "G³os Œwiebodziùski", "G³os z Regionów", "Zachód". Od 1996 roku wydawa³ nieprzerwanie czasopismo "Okolice Najbli¿sze" oraz "Jarmark Rozrywki i Humoru".

Debiutowa³ wierszem w "Zarzewiu" (1962). Czêsto publikowa³ swoje utwory w takich czasopismach jak: "Tygodnik Kulturalny", "Kamena", "Kontrasty", "Pogl¹dy", "Nadodrze" i innych. W 1965 roku zdoby³ II nagrodê w ogólnopolskim konkursie pn. "Opolszczyzna - jej dzieù nowy" poematem o ks. Janie Dzier¿oniu" (najs³ynniejszym polskim pszczelarzu - dop. red.). Inne laury literackie to m. in.: I nagroda w Pilskim Turnieju Poetyckim (1968), I nagroda w konkursie na wiersz o tematyce winobraniowej w Zielonej Górze (1968), II nagroda w Turnieju Poezji Zaanga¿owanej we Wroc³awiu (1969), III nagroda w konkursie poetyckim w warszawskich "Hybrydach" (1969), III nagroda w Bia³ostockim Konkursie Literackim (1971), II nagroda w Konkursie Literackim na opowiadanie w Opolu (1972), wyró¿nienie w konkursie literackim im. E. Stachury "Kujawskie Inspiracje" we W³oc³awku (1983).

Za czasów swojej twórczoœci wyda³ nastêpuj¹ce pozycje ksi¹¿kowe: "BarÌ kluczborska" (Wydawnictwo Œl¹sk - 1967), "Kszta³t miejsca (LTK - 1970), "Pole uprawne" (LTK - 1976), "¯ywe drewno" (MAW - 1979), "Spojrzenia" (Muzeum Ziemi Lubuskiej - 1987), "O zbójcach, kacie i strasznych mieszczanach" (Wydawnictwo Akapit - 1997), "Sezon piêknych ludzi (Wydawnictwo Akapit - 1997).

ByÂł czÂłonkiem zielonogĂłrskiego oddziaÂłu ZwiÂązku LiteratĂłw Polskich.

ÂŻyÂł 60 lat (zmarÂł 21 czerwca 2002 roku).

 

Dawno temu, w tak zwanym zamierzch³ym œredniowieczu, trudno by³o sobie wyobraziÌ istnienie bodaj najmniejszego grodu bez kata. Ró¿nych zbójców grasowa³o wówczas co niemiara, których nale¿a³o karaÌ za pope³nione czyny. Zazwyczaj kaci posiadali swoje wydzielone domostwa, po³o¿one na kraùcach grodu i odgrodzone od œwiata wysokim parkanem. Katowski domek sta³ równie¿ w Œwiebodzinie i oczekiwa³ na nowego kata.

Ró¿ni ludzie imali siê zawodu kata, przypadkowi, nieobyci w tym zajêciu. A to krwi siê lêkali, a to lamentów ofiar œcierpieÌ nie mogli, to znów g³ów gadaj¹cych po œciêciu nie potrafili pochwyciÌ i zacisn¹Ì na pal. Ten ostatni, któren by³, nadawa³ siê w³aœciwie na kata, bo litoœci w nim nie by³o za talara, ale za to ciêcie mia³ liche, kiepœciuchne. Tak to nieraz umêczy³ ofiarê, jak siê czasami widzi wieprza przy nieudanym szlachtuzie. Przeto i z niego zrezygnowano.

- Jak mamy ¿yÌ bez kata? - martwili siê kupcy, których handlowe drogi wiod³y na pó³noc i po³udnie, na wschód i zachód od Œwiebodzina. - ToÌ przecie te przeklête zbójce odbieraj¹ nam futra i skóry, piwo i sukna, i insze dobra wszelakie. Bodajby ich kat dosiêgn¹³!

- Biada nam, biada! - zawodzili prawie w gÂłos rzemieÂślnicy i zamykali w domach na piĂŞĂŚ sztab grubachnych swoje cudne rĂŞkodzieÂła ze zÂłota i srebra, a takÂże kowanego Âżelaza.

- Kiedy¿ wreszcie bêdzie to kacisko, aby bojaŸù by³a jakowaœ przed zbójcowaniem? - pytali biedni kmiotkowie z grodziska, choÌ oni w³aœnie mogli spaÌ spokojnie, bo nijakiego maj¹tku prócz przys³owiowej miski soczewicy nie mieli. Dla prawdziwego zbójcy cha³upa biedaka by³a jedynie chwilowym odpocznieniem, miejscem na spo¿ycie ciep³ej strawy, kwater¹ na nocleg.

Starosta œwiebodziùski, stary i dobry Polak rodem z Gniezna, Maciej Dzie¿a, martwi³ siê tym wielce. Bezpieczeùstwo mieszczan le¿a³o mu na sercu. Wszystko robi³, aby przetrzebiÌ szeregi zbójców. Dru¿ynê mê¿nych rycerzy powo³a³, która oczyszcza³a z nikczemników handlowe szlaki, a w samym grodzie ujmowa³a na niecnych uczynkach z³odziei i rabusiów. Zape³ni³o siê przeto wiêzienie w ratuszowej celi przeró¿nymi mordarzami, którym œmiertelne wyroki ju¿ wypisano. Có¿ z tego? Kata nie by³o.

- Ech tam! - ¿achn¹³ siê wœciekle starosta i czym prêdzej opuœci³ mroczn¹ komnatê ratuszow¹, w której urz¹d sprawowa³. - Nic w tych murach nie wydumam, jeno nabawiê siê jakiego reumatyzmu. Trza mi pomiêdzy ludzi iœÌ i tam szukaÌ porady.

PoszedÂł do siwowÂłosych i starych jak on, ludzi.

Radzili wespó³ jak to mêdrcy potrafi¹ radziÌ, przez calutki tydzieù. A przy tym cienkusza winogradowego zdrowo poci¹gali, bo ch³opiska to by³y jeszcze czerstwe i pe³ne starczej werwy. A kiedy cienkusz by³ ju¿ na ukoùczeniu, a do rozplatania sprawy jeszcze daleko, wtenczas chwycili za g¹siory z napitkiem szlachetniejszym. Wypijali moszcz wyle¿a³y przez lat wiele w piwnicach gospodarskich, miody co w ustach niebo otwiera³y, i starkê tak¹, której moc tajemna uczyni³a jasnoœÌ w g³owach. Gdy wiêc dobrze czuby rozgrzali, a¿ rozum sta³ siê giêtki i œmig³y jako wiatr, wydumali rozwi¹zanie sprawy jedyne.

Rzecz ca³¹ wy³uszczy³ Maciej Dzie¿a. Nale¿a³o mu siê to z urzêdu.

-Tak wiêc zacni kamratowie - rzek³ dostojnie. - Umyœliliœmy tutaj razem jak sprawê ca³¹ rozsup³aÌ i tak zrobimy jota w jotê... Ano ty, czcigodny B³a¿eju Krupa, pojedziesz do Zb¹szynia i tam ¿wawo a bystro rozpatrzysz siê za katem. A ty zacny Mœcis³awie, z najzacniejszego rodu Leletków, udasz siê hen do Nowej Marchii, boÌ i tam wœród innojêzycznego luda mo¿e siê trafiÌ jaki cz³eczyna na kata sposobny... Hm, a ty najszacowniejszy Zbys³awie Sokó³, pojedziesz do mi³ego memu sercu Gniezna, przygl¹dniesz siê jakiemuœ rycerzowi z dru¿yn ksi¹¿êcych. Mo¿e rycerz bêdzie siê nadawaÌ na kata?

- A juÂści, rĂŞkĂŞ ma zaprawionÂą w wojowaniu i zabijaniu - zawoÂłali zgodnym chĂłrem starcy.

-Ruszajcie tedy w swoje strony, poszukajcie dobrego i solidnego kata.

- A ty starosto, gdzie siĂŞ udasz na poszukiwanie kata?

- Hm, ja... - Maciej Dzie¿a nie bardzo wiedzia³ jaki teren ma wybraÌ dla siebie, w jakim to grodzie wêszyÌ za cz³ekiem bez litoœci i bojaŸni zabijania. Chrz¹kn¹³, podrapa³ siê po siwej brodzie, z glinianego anta³ka ³ykn¹³ wina. Mówi¹c prawdê, nie bardzo chcia³ siê gdziekolwiek wybieraÌ, bo urz¹d starosty i sprawy mieszczan nie pozwala³y mu na wêdrowanie. Ale - co siê nie robi dla dobra sprawy...

- Udam siĂŞ do MiĂŞdzyrzecza! - rzekÂł starosta.

Jako rzekÂł, tak teÂż i uczyniÂł. Ale co los przyniĂłsÂł jemu i jego mieszczanom dowiedzieĂŚ siĂŞ moÂżecie tylko w jeden sposĂłb... Musicie odwiedziĂŚ najbliÂższÂą bibliotekĂŞ. UczyĂącie tĂŞ wycieczkĂŞ i napiszcie tu jak skoĂączyÂła siĂŞ caÂła wyprawa... Ta Wasza i Macieja DzieÂży rzecz jasna...