www.schwiebus.pl

:: Ulice wczoraj i dzi¶
Artyku³ dodany przez: schwiebu (2005-03-26 16:44:20)


Ulice wczoraj i dzi¶
Nazwy ¶wiebodziñskich ulic
Ulica - Dra¿liwy temat
Chc± zmieniaæ nazwy ulic
Witos za Chrobrego
Szperanie w archiwach
Emocje przy rondach
Czas zmian ju¿ by³
Ho³d dla papie¿a
Nic nie robiæ, tylko zmieniaæ
Ulice bandytów
"Nowy" Plac, nowe ulice
Bohaterowie naszych ulic
Zmieni± tabliczki
Rondo Solidarno¶ci
Ulice do poprawki
Kreatywni inaczej

Ulice wczoraj i dzi¶






Z ca³± pewno¶ci± pomoce naukowe nie przeszkodz± w zobywaniu informacji o nazwach ulic przedwojennego Schwiebus'a. A dalej to ju¿ linkowisko u³o¿onych w porz±dku alfabetycznym nazw ulic - przedwojennych w pierwszej kolejno¶ci, a nastêpnie polskich. Ulice posiadaj±ce swoj± prezentacjê na kartach pocztowych zaopatrzy³em w linki. Obowi±zuj± takie same zasady poruszania siê po poszczególnych stronach katalogu jak w starej wersji strony (przynajmniej na razie :). Na stronie Urzêdu Miejskiego znajduje siê bardzo dobrze opracowana mapka ¦wiebodzina wraz z aktualnym wykazem ulic miasta.

Am Bahnhof - Plac Dworcowy
Adolf Hitler Straße (Breitestraße) - ul. Józefa Pi³sudskiego
Am Damm - ul. Za Gobl±
Am Schießstand - ul. Strzelecka
Am Stadtrand - ul. Skrajna
An der evangelischen Kirche - ul. Parkowa
An der Reitbahn - ul. Kawaleryjska
An der Schwemme - ul. Grzybowa, B³onia i Aleja 700 lecia
An der Stadtmauer - ul. Okrê¿na
Angerstraße - ul. 3 Maja
Baderstraße (Gustav Zerndt Straße) - ul. Bartosza G³owackiego
Bahnhofstraße - ul. Kolejowa
Bergstraße - ul. Górna
Bismarckstraße - ul. Stanis³awa Konarskiego
Brätzerstraße - ul. Poznañska
Brauhausplatz - Plac Browarniany
Breitestraße (Adolf Hitlerstraße) - ul. Józefa Pi³sudskiego
Doktorstraße - ul. Juliusza S³owackiego
Feldstraße - ul. Stanis³awa Moniuszki
Frankfurter Straße - ul. Micha³a Roli ¯ymierskiego
Friedrich Ebert Straße (Gustav Seidlitz Straße) - ul. Tadeusza Ko¶ciuszki
Frotschers Gang - brak polskiego odpowiednika
Gartenstraße - ul. Ogrodowa
Genossenschaftestraße - ul. Zwi±zkowa
Gerberstraße - ul. Garbarska
Glogauerstraße - ul. G³ogowska
Goethe Straße - ul. Adama Mickiewicza
Gräditzer Damm - ul. M³yñska
Gräditzerstraße - ul. Partyzancka
Grüner Hain - ul. Zielona
Gustav Seidlitz Straße (Friedrich Ebert Straße) - ul. Tadeusza Ko¶ciuszki
Gustav Zerndt Straße (Baderstraße) - ul. Bartosza G³owackiego
Halbestadt - ul. Wa³owa
Herrenstraße - ul. Jana Kiliñskiego
Hindenburgstraße - ul. Kazimierza Pu³askiego
Hofestadt - ul. Dworska
Kanonenweg - ul. Wodoci±gowa
Kirchhofgasse - ul. Marynarska
Kirchstraße - ul. Ko¶cielna
Klein Angerstraße - ul. Ma³a
Klein Kirchgasse - ul. Parkowa
Klein Mühlenstraße - ul. Ma³om³yñska
Kreisgut Burglehn - ul. Kupiecka
Kreuzstraße - ul. 1 Maja
Krossener Straße - ul. W³adys³awa Sikorskiego
Krossener Vorstadt - ul. Jana III Sobieskiego
Krummestraße - ul. Krêta
Kurzestraße - ul. Krótka
Kutschlauer Sieldung - ul. £u¿ycka
Kutschlauer Straße - ul. £u¿ycka
Landhausstraße - ul. Wiejska
Leo Schlageter Straße (Poststraße) - ul. 30 Stycznia
Lessingstraße - ul. Zygmunta Krasiñskiego
Lindenplatz - Plac Wolno¶ci
Lugauer Straße - ul. £êgowska
Markt Osten - Plac im. Jana Paw³a II - strona wschodnia
Markt Westen - Plac im. Jana Paw³a II - strona zachodnia
Merzdorferstraße - ul. S³oneczna
Meseritzerstraße - ul. Wojska Polskiego
Mittelstraße - ul. ¦rednia
Mühlbocker Chaussee - ul. Jana III Sobieskiego
Mühlbocker Straße - ul. Jana III Sobieskiego
Mühlenstraße - ul. M³yñska
Mühlenweg - ul. ¯aków
Neue Straße - ul. 30 Stycznia
Ostmarkenstraße - ul. Ignacego Paderewskiego
Poststraße (Leo Schlageter Straße) - ul. 30 Stycznia
Probsteistraße - ul. Szpitalna
Ringstraße - ul. Poprzeczna
Rohrbachstraße - ul. Stanis³awa Konarskiego
Rohrbachstraße - ul. Topolowa
Salkauer Ausbau - Bismarckturm - Osiedle Widok i Wie¿a Bismarcka
Salkauer Ausbau - I Weinberg - Osiedle Widok i Winnica I
Salkauer Straße - ul. Karola ¦wierczewskiego
Schillerstraße - ul. Jana Matejki
Schloßstraße - ul. Zamkowa
Schloßwiesenstraße - ul. £±ki Zamkowe
Schulstraße - ul. Rynkowa
Schwemmeweg - B³onia ¦wiebodziñskie
Seestraße - ul. Jeziorowa
Stadtpark - Park Fryderyka Chopina
Stockhausgasse - brak polskiego odpowiednika
Studentenstraße - ul. Studencka
Torgasse - ul. Bramkowa
Tragsheimstraße - ul. Polna
Vollmarstraße - ul. Artura Grottgera
Wilkauer Chaussee - ul. Karola ¦wierczewskiego
Zerrwinkel - ul. Walki M³odych
Ziegeleiweg - ul. Cegielniana
Züllichauer Chaussee - ul. Sulechowska
Züllichauer Siedlung - ul. Sulechowska
Züllichauer Straße - ul. Sulechowska
II Weinberg - Winna Góra

Johannisthal - kiedy¶ tam by³ Zajazd Europa przed Rzeczyc±
Nieschlitz See und Stadtforst - Jezioro Nies³ysz i okolice
Rohrbach See - Jezioro Trzcinno
Sandvilla - dzi¶ okolice zjazdu z Poznañskiej na Lubinicko
Schloß See - Jezioro Zamecko
Sk³adanki
Nierozpoznane miejsca
Luftbild - Zdjêcia lotnicze
Karty korespondencyjne

Kolejno¶æ alfabetyczna polskich nazw ulic (ulice tylko z pocztówkami).

B³onia ¦wiebodziñskie - Schwemmeweg
Osiedle Widok i Wie¿a Bismarcka - Salkauer Ausbau - Bismarckturm
Osiedle Widok i Winnica I - Salkauer Ausbau - I Weinberg
Plac Browarniany - Brauhausplatz
Plac Dworcowy - Am Bahnhof
Park Fryderyka Chopina - Stadtpark
Plac im. Jana Paw³a II - strona wschodnia - Markt Osten
Plac im. Jana Paw³a II - strona zachodnia - Markt Westen
Plac Wolno¶ci - Lindenplatz
ul. 1 Maja - Kreuzstraße
ul. 30 Stycznia od Poczty - Poststraße
ul. 30 Stycznia - Neue Straße
ul. Artura Grottgera - Vollmarstraße
ul. Cegielniana - Ziegeleiweg
ul. Garbarska - Gerberstraße
ul. G³ogowska - Glogauerstraße
ul. Grzybowa, B³onia i Aleja 700 lecia - An der Schwemme
ul. Górna - Bergstraße
ul. Jana Kiliñskiego - Herrenstraße
ul. Jeziorowa - Seestraße
ul. Józefa Pi³sudskiego - Adolf Hitler Straße (Breitestraße)
ul. Karola ¦wierczewskiego - Salkauer Straße
ul. Kawaleryjska - An der Reitbahn
ul. Kazimierza Pu³askiego - Hindenburgstraße
ul. Kolejowa - Bahnhofstraße
ul. Ko¶cielna - Kirchstraße
ul. £±ki Zamkowe - Schloßwiesenstraße
ul. £êgowska - Lugauer Straße
ul. £u¿ycka - Kutschlauer Straße
ul. Micha³a Roli ¯ymierskiego - Frankfurter Straße
ul. M³yñska - Mühlenstraße
ul. Okrê¿na - An der Stadtmauer
ul. Poznañska - Brätzerstraße
ul. Stanis³awa Konarskiego - Rohrbachstraße
ul. Stanis³awa Moniuszki - Feldstraße
ul. Studencka - Studentenstraße
ul. Sulechowska - Züllichauer Straße
ul. Szpitalna - Probsteistraße
ul. Topolowa - Rohrbachstraße
ul. Wa³owa - Halbestadt
ul. Wiejska - Landhausstraße
ul. W³adys³awa Sikorskiego - Krossener Straße
ul. Wodoci±gowa - Kanonenweg
ul. Zamkowa - Schloßstraße
Winna Góra - II Weinberg






Nazwy ¶wiebodziñskich ulic

Powstanie i historyczny rozwój miasta spowodowa³ zastosowanie nazewnictwa ulic i placów. Pocz±tkowo by³y to nazwy rzeczowe, najczê¶ciej topograficzne lub zawodowe: na starym sztychu miasta z 1618 roku autorstwa J. Brauna odnajdujemy uliczki – Czarny Zau³ek, Zamkow±, Ko¶cieln±, Krzy¿ow±, £aziebn±, Okrê¿n± i Wa³ow±.

Rozwój miasta wykraczaj±cy poza mury obronne mno¿y nazwy wskazuj±ce na specjalno¶æ rzemie¶lnicz± mieszkañców, typu: uliczka Szewska, Garbarska, M³yñska, Cegielniana, Dworska, S³odowa; pojawiaj± siê tak¿e nazwy topograficzne zwi±zane z kierunkami szlaków handlowych, maj±ce te¿ zwi±zek z bramami wyjazdowymi z miasta. St±d wystêpowanie takich nazw, jak uliczka Kro¶nieñska, G³ogowska, Frankfurcka, Nowa (niemieckie Zum newen Thor), Rynkowa, Strzelecka, Kawaleryjska, ¯ó³kowska, Do Ostrowia (niemieckie Zum Werder - odcinek dzisiejszej ulicy ¯ymierskiego w kierunku Ratusza).

Uk³ad przestrzenny grodu ¶redniowiecznego
Uk³ad przestrzenny grodu ¶redniowiecznego na podstawie : "Przegl±du Zachodniego" nr 9/10, 1951 r. - "Geneza miasta ¦wiebodzina", stan po wybiciu Bramy Nowej, zwanej versus occidentium (rok 1586)

Pó¼niejsza rozbudowa osad pracuj±cych na rzecz grodu (w przypadku ¦wiebodzina trzech wsi: Malutkiej, Mehrena i ¯ó³kowa), sytuowanie nowych uliczek w okolicznym terenie sprzyja³o nadawaniu im nazw kojarz±cych siê z ich wygl±dem lub po³o¿eniem: uliczki i place – B³onie (niemieckie Angerplatz), Jeziorowa i £±ki Zamkowe, Plac Lipowy (niemieckie Am Lindenplatz), Górna, Grzybowa, Krêta, Krótka, £±kowa, Ogrodowa, Ostrów Jab³kowy (niemieckie Apfelweder przy obecnej ulicy M³yñskiej), Pó³nocna, Polna, Poprzeczna, S³oneczna, Topolowa, ¦rednia, Parkowa, Szpitalna, Wodoci±gowa, za Grobl±, Zacisze – otrzyma³y swoje nazwy w wyniku typowych zabiegów nazewniczych. Te najstarsze nazwy s± jednocze¶nie najbardziej trwa³e!

Zmianom podlega³y najczê¶ciej nazwy osobowe i historyczne. W ka¿dej epoce inne osoby b±d¼ fakty stawa³y siê godne upamiêtnienia. Pocz±tkowo by³y to imiona ¶wiêtych chrze¶cijañskich, mia³y jednak charakter topograficzny wskazuj±c na po³o¿enie uliczki przy ko¶ciele lub innym obiekcie kultu. Dopiero w po³owie ubieg³ego stulecia ulice i obiekty otrzymuj± nazwy osób szczególnie zas³u¿onych. W ten sposób dawna ulica £aziebna otrzyma³a przed wojn± imiê Gustawa Zerndta, zas³u¿onego historyka miasta, a po wojnie Bartosza G³owackiego, kosyniera w powstaniu 1794 roku. Analogicznie ulica szeroka, g³ówna arteria miasta, w przy¶pieszonym jednak tempie zmienia³a co kilkana¶cie lat swoich patronów. Nazywa³a siê kolejno ulic± Adolfa Hitlera, Józefa Stalina, 22-go Lipca, Józefa Pi³sudskiego.

Zakoñczenie wojny stworzy³o potrzebê ustalenia na tym terenie oficjalnego polskiego nazewnictwa. Ze zrozumia³ych wzglêdów Komisja Ustalania Nazw Miejscowo¶ci i Obiektów Fizjograficznych zajê³a siê reslawizacj± nazw miejscowo¶ci, pozostawiaj±c problem nazewnictwa ulic, placów i parków miejscowym w³adzom. Dokonano wówczas prostego zabiegu – wiêkszo¶æ nazw topograficznych przet³umaczono dos³ownie (niemieckie Feldstrasse – ulica Polna), natomiast w nazwach odimiennych wymieniono nazwiska. Patronami ¶wiebodziñskich parków, ulic i osiedli stali siê Bierut i Chopin, Kopernik i Dzier¿yñski, G³owacki i ¦wierczewski, Grottger i Paderewski, S³owacki i ¯ymierski. Dla nowych pokoleñ, które wrastaj± w te ziemie, owi patroni staj± siê coraz bardziej nieznani i obcy, podobnie jak nazwy historyczne typu: Armii Czerwonej, 22-go Lipca, Kawaleryjska, Marynarska, Partyzancka, Walki M³odych. Wiele z nich uleg³o zmianie. W nowych nazwach nie uwzglêdniono jednak zwi±zku z przesz³o¶ci± miasta i tradycj±, nie wykorzystano tak¿e nazwisk wielkich ¦wiebodzinian, znanych poza granicami kraju a zapomnianych w rodzinnym mie¶cie.

 

¦wiebodzin na mapach 1302-1992
Wydano nak³adem ¦wiebodziñskiego Domu Kultury, ¦wiebodzin 1992
Redakcja i tekst: Wies³aw Zdanowicz

 





Gazeta Lubuska
17 listopada 1993
Ulica - Dra¿liwy temat

Zmiany nazewnictwa ulic budz± w¶ród mieszkañców miast wiele kontrowersji. Jeste¶my wygodni i konserwatywni, a to sprawia, i¿ na ka¿d± zmianê patrzymy z niechêci±. W ¦wiebodzinie w ostatnich latach dokonano piêciu zmian: ul. Armii Czerwonej - na ul. Wojska Polskiego, ul. 22-go Lipca - na ul. Pi³sudskiego, ul. Dzier¿yñskiego - na ul. ¯ymierskiego, Park Bieruta - na Park Dworcowy, ul. Obroñców Stalingradu - na ul. Wa³ow±. To tylko wstêp do zmian jakie w ostatnim czasie o¶mioosobowa komisja ds. nazewnictwa ulic dzia³aj±ca przy Radzie Miejskiej wypracowa³a i zaproponowa³a do realizacji.

Komisja ds. nazewnictwa ulic powo³ana zosta³a w styczniu bie¿±cego roku. Jej powstanie wynika³o z coraz czêstszych g³osów podczas posiedzeñ Rady nawo³uj±cych do dokonania zmian. Komisji przewodniczy Jerzy Szczepaniak, a jej ostatnie - czwarte posiedzenie, odbyte kilkana¶cie dni temu zakoñczy³o siê wypracowaniem 27 propozycji. Czy i kiedy wejd± one w ¿ycie zale¿y od akceptacji mieszkañców ¦wiebodzina oraz uchwa³y Rady Miejskiej. Ju¿ teraz do komisji wp³ynê³o wiele protestów. Co bêdzie, gdy wszyscy mieszkañcy oficjalnie dowiedz± siê, ¿e od pewnego dnia mieszkaæ bêd± na innej ulicy? Autorem wiêkszo¶ci proponowanych zmian jest dyrektor Muzeum Regionalnego w ¦wiebodzinie Marek Nowacki.

- Wiele dotychczasowych nazw ulic jest przypadkowe, niezgodne z histori± miasta oraz jego topografi± - mówi M. Nowacki - S±dzê, ¿e najrozs±dniej by³oby przeprowadziæ zmiany stopniowo, pewnymi etapami. Wi±¿e siê to z kosztami, dlatego te¿ nie nale¿y tego robiæ pochopnie, ka¿da zmiana powinna byæ przemy¶lana, rozwa¿ona, poddana publicznej dyskusji. Chodzi o to, aby za kilka czy kilkana¶cie lat nieokaza³o siê, ¿e nazwa znowu straci³a na aktualno¶ci, jest nieadekwatna do nowych czasów. Ka¿da zmiana proponowana przeze mnie ma swoje uzasadnienie - zwi±zek z histori± miasta lub jego topografi±. Nazwy ulic ¦wiebodzina, w dzisiejszym swym kszta³cie, s± wypadkow± kilkakrotnych zmian i przypadkowych trendów w ich nadawaniu, i zmienianiu. Wiele nazw jest podwójnych np. osiedle S³oneczne - ul. S³oneczna, osiedle £u¿yckie - ul. £u¿ycka, osiedle ¯aków - ul. ¯aków. Sporo nazw jest b³êdnych np. ul. Bramkowa, a powinno byæ ul. Bramna.

W pierwszym etapie propozycja M. Nowackiego skierowana do Komisji obejmuje zmianê nazw nieadekwatnych, nieaktualnych np. ul. ¦wierczewskiego, ul. 1-go Maja, ul. 30-go Stycznia (data wyzwolenia przez Annie Radzieck±). W drugiej kolejno¶ci zmieniono by nazwy podwójne, natomiast w trzecim etapie - nazwy b³êdne lub bez uzasadnienia historycznego.

Kiedy i w jaki sposób bêdzie przebiega³a zmiana nazewnictwa, dzi¶ jeszcze nie mo¿na nic powiedzieæ. Najprawdopodobniej nast±pi to po majowych wyborach do lokalnych samorz±dów. Proponuje siê, aby w pierwszym okresie obok przekre¶lonej tablicy wisia³ szyld z now± nazw±. Jaki bêdzie koszt zmian - dzi¶ te¿ nikt nie jest w stanie mniej lub bardziej konkretnie odpowiedzieæ.

 

Pawe³ Schreitner

Oto lista proponowanych zmian wypracowanych przez komisjê ds. nazewnictwa ulic (t³ustym drukiem dotychczasowa nazwa):

1. ul. Bramowa - na ul. Bramn± (nazwa historyczna),
2. ul. G³owackiego - uzupe³niæ: ul. Bartosza G³owackiego,
3. ul. Grzybowa - na ul. Nad Strug± (nazwa historyczna),
4. ul. Kiliñskiego (a¿ do Placu Browarnianego) - na ul. Pañsk± (nazwa historyczna),
5. ul. Kolejowa (od ul. Pi³sudskiego) - na ul. Sulechowsk± (odcinek przy mo¶cie pozostawiaj±c jako ul. Kolejowa), przy butikach zmiana na ul. Kupieck±,
6. ul. Konarskiego - uzupe³niæ: ul. Stanis³awa Konarskiego (uzupe³nienie imienia),
7. ul. £u¿ycka - na ul. Kro¶nieñsk± (nazwa historyczna),
8. ul. 1-go Maja - na ul. Krzy¿ow± (nazwa historyczna),
9. ul. Marynarska - na ul. Podgórn±,
10. ul. Partyzancka - na ul. Wschodni±,
11. ul. Parkowa - pozostawiæ tylko na odcinku od kiosku "Ruchu" przy ul. G³ogowskiej do ko¶cio³a,
12. Plac Obroñców Pokoju - na Rynek (nazwa historyczna),
13. ul. Sikorskiego - skrócenie ulicy do krzy¿ówki,
14. ul. S³oneczna - na ul. Po³udniow±,
15. ul. 30-go Stycznia - na ul. Pocztow± (nazwa historyczna),
16. ul. Sobieskiego - przed³u¿yæ do krzy¿ówki (torów),
17. ul. ¦wierczewskiego - na ul. ¯ó³kowsk± (od wsi ¯ó³ków),
18. ul. Topolowa - cze¶æ asfaltow± zmieniæ na ul. Zachodni±,
19. ul. Walki M³odych - na Zau³ek,
20. ul. Wiejska - na ul. dr Lecha Wierusza,
21. ul. ¯aków - na ul. £ugowsk± lub ul. Prost±.
22. ul. ¯ymierskiego - na ul. Miêdzyrzeck±, D³ug± lub Armii Krajowej,
23. ul. Sulechowska - odcinek do ul. £u¿yckiej przy SP-3 nazwaæ ul. Osiedlow±,
24. uporz±dkowaæ numeracje budynków przy ul. ¦wierczewskiego (ko³o "Eltermy"),
25. odcinek drogi od ul. Ceglanej do ul. Sobieskiego (przy torach) nazwaæ ul. Przy Torach,
26. zmiana granic administracyjnych miasta, a co za tym idzie w³±czenie oczyszczalni ¶cieków do ¦wiebodzina, dwa budynki przy ul. M³yñskiej - przy³±czenie do Gordziszcza, budynek na Osiedlu £u¿yckim - przy³±czenie do Chociul,
27. uzupe³niæ istniej±ce nazwy ulic o pe³n± nazwê.



adres tego artyku³u: www.schwiebus.pl/articles.php?id=10