W roku Wielkiego jubileuszu - 27 października 2000 r. minęły dwa lata od śmierci o. Pawła Sczanieckiego benedyktyna, wybitnego historyka, liturgisty, człowieka chrześcijańskiego humanizmu. Wielkość tej postaci zakonnika oddają słowa Jana Pawła II zawarte w telegramie nadesłanym z Watykanu do opata tynieckiego na wieść o śmierci o. Pawła Sczanieckiego.

„Dziękujemy bogu za świadectwo wiary, nadziei i miłości, jakie o. Paweł dawał całym swoim życiem jako duchowy syn św. Benedykta oraz jako uczony. Niech dobry Bóg przyjmie go do swej chwały".

Ojciec Paweł Sczaniecki - człowiek modlitwy i pracy

Portret Ojca Pawła Szczanieckiego
(rys. Andrzej Tatarynowicz ze Świebodzina)

Słowa powyższe skłaniają do przybliżenia sylwetki tego wybitnego kapłana, prześledzenia Jego drogi kapłańskiej, życia monastycznego. Tadeusz Sczaniecki (imię to otrzymał na chrzcie) urodził się 26 maja 1917 roku w Nawrze, wsi położonej na Ziemi Chełmińskiej. Był synem Jana Mieczysława Sczanieckiego oraz Ireny z domu Cichowska. Pochodził ze znanego rodu Sczanieckich, herbu Osorya (gniazdem rodowym była wieś Szczaniec pow. Świebodzin), którego przedstawiciele zapisali piękną kartę w naszych narodowych dziejach. Matka Irena również pochodziła ze znakomitych rodów (Lubieńskich), wyszło z niego dwóch prymasów Polski, wielu biskupów i duchownych.

Tadeusz Sczaniecki po zdanej maturze w roku 1935 w Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Poznaniu, przez rok był w podchorążówce w Grudziądzu. W latach 1936-1939 podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Gdy wybuchła wojna uczestniczył w kampanii wrześniowej. Po powrocie do Nawry, został aresztowany wraz z ojcem i bratem Janem przez władze hitlerowskie. Po zwolnieniu z więzienia, wyjechał w rodzinne strony matki i pracował jako zarządca majątku w Skórnicach.

W roku 1943 wstąpił do klasztoru benedyktynów w Tyńcu, otrzymując imię zakonne Paweł. Profesję monastyczna złożył 28 października 1945 roku. Studia filozoficzno-teologiczne jako kleryk odbył na Wydziale Teologicznym UJ. Święcenia kapłańskie otrzymał 31 lipca 1949 roku.

W latach 1952-1958 pełnił funkcję proboszcza parafii tynieckiej. Posłudze tej poświęcił się bez reszty, z pracą duszpasterską wychodził daleko poza mury tynieckiego klasztoru. Prowadził rekolekcje w różnych parafiach na obszarze niemal całego kraju. Chętnie przeprowadzał również rekolekcje dla kapłanów, alumnów w klasztorach różnych reguł zakonnych. Umiłowanie obowiązków duszpasterskich przez o. Pawła głęboko było zakorzenione w duchowość św. Benedykta i posiadało wiele z żarliwości samego Mistrza - założyciela zakonu.

Obok duszpasterstwa, drugim polem działalności o. Pawła, była praca naukowa. Z zamiłowania do służby Bogu i ludziom wypływało jego szczególne zainteresowanie historią Mszy św. w Polsce, oddziaływaniem jej na duszpasterstwo. Owocem tych zainteresowań i pracy badawczej było obszerne studium pt. „Służba Boża w dawnej Polsce. Studia o Mszy św." (1962). Zainteresowania nauką, a szczególnie historią o. Paweł wyniósł z rodzinnego domu. Nazywał go „klasztorem", pielęgnowano w nim pobożność, więzi rodzinne, kulturę intelektualną, gospodarność z ukierunkowaniem na potrzeby ubogich, dotkniętych krzywdą. Szczególnie matka Irena słynęła z podejmowanych akcji dobroczynnych i różnorodnych działań w zakresie życia religijnego i kultury. Irena Sczaniecka w opinii miejscowego społeczeństwa pozostała jako święta. O. Paweł stykając się ze znanymi uczonymi, którzy odwiedzali niezwykle bogatą bibliotekę domową w Nawrze, rozbudzał w sobie zainteresowania badawczo-naukowe. Atmosfera intelektualizmu benedyktyńskiego w Tyńcu sprzyjała również doskonale rozwojowi szerokich i różnorodnych zainteresowań naukowych o. Pawła. Dorobek naukowy sprawił, że w latach 1964-1967 o. Paweł odbył formalne studia doktoranckie na KUL w Lublinie. Promotorem Jego doktoratu był ks. prof. Marian Rechowicz, który z kolei wcześniej swoją działalność naukową rozpoczął pod opieką swego mistrza ks. prof. Henryka Cichowskiego - brata matki o. Pawła. Był on cenionym profesorem historii teologii wschodniej na KUL. Praca doktorska o. Pawła nosiła tytuł: „Sacramentum dedycationis. Obrzęd poświęcenia kościoła i jego znaczenie w dziedzinie religijnej, obyczajowej i kulturalnej na podstawie źródeł polskich z XII wieku". Praca ta po uzupełnieniach dokonanych w następnych latach stanowiła pewne podsumowanie dorobku o. Pawła na polu dziejów obrzędowości religijnej w Polsce.

Tyniec - klasztor benedyktynów, w którym Ojciec Paweł Szczaniecki spędził 55 lat swego zakonnego życia

Pod koniec lat siedemdziesiątych o. Paweł kierując się cnotą pokory, rozpoczął na zlecenie swego Opata badania dziejów Tyńca benedyktyńskiego. Wieloletnia praca badawcza przyniosła liczne publikacje. Szczególnie „Katalog opatów tynieckich", który jak napisał prof. Gerard Labuda „autor opracował z benedyktyńską wprost akrybią...". Podsumowaniem podjętej przez o. Pawła tematyki była praca pt. „Benedyktyni w Polsce" (1989). Autor podejmował również tematy związane z historią regionalną wsi i kościołów podkarpackich.

Ten niezwykły mnich ogromnej pracy i głębokiej pobożności, pozostawił po sobie jeszcze jedno wielkie dzieło, z którym bardzo związał się do ostatnich dni swego życia. Jest to pracownia, księgozbiór, archiwum (można stosować jeszcze inne nazwy) obejmujące publikacje źródeł, opracowania, medale, tzw. krzyże św. Benedykta i wiele innych „Benedictinów". Pracownia o. Pawła Sczanieckiego zawiera bardzo różnorodne źródła i prace np. zbiór „norwidianów". 0. Paweł Sczaniecki „benedyktyn na Tyńcu" bardzo lubił Norwida, poświęcił temu poecie kilka cennych studiów.

Przytoczona w niewielkim zakresie spuścizna pisarska o. Pawła, świadczy o wszechstronności tego niezwykłego mnicha - benedyktyna, chrześcijańskiego humanisty. Jego dorobek pisarski sumuje książka pt. „Benedyktyńska praca. Studia historyczne ofiarowane o. Pawłowi Sczanieckiemu w 80 rocznicę urodzin. Tyniec - Kraków 1997.

Jego dzieło życiowe tak głęboko wpisane w chrześcijaństwo, naszą narodową kulturę stanowi dla nas drogowskaz na rozpoczynające się nowe stulecie oraz tysiąclecie. 0. Paweł Sczaniecki jako syn duchowy św. Benedykta - Patrona Europy pozostał wierny przez całe swoje życie zasadzie „módl się i pracuj". To wezwanie sformułowane na styku tamtych epok (starożytności i średniowiecza), w których przyszło żyć św. Benedyktowi, pozostało aktualne do dnia dzisiejszego. Także dla nas, którzy żyjemy na granicy wielkiego przełomu dziejowego.

Od Redakcji Świebodzińskiej Gazety Powiatowej
Autor tego opracowania - mgr Wojciech Pawlik -jest nauczycielem w szczanieckiej szkole. Urodzony w Szczańcu, po studiach historycznych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, wrócił do swej rodzinnej wioski, gdzie w szkole uczy historii. W chwili obecnej rozpoczął studia doktoranckie, też w KUL. Jest autorem m.in. „Dni Szczańca" w 1998 r. na których obchody zaprosił wielu członków rodziny Sczanieckich - herbu Osorya. Po wielomiesięcznej chorobie nogi wrócił do pracy o wymiarze społecznym i obecnie pełni funkcję przewodniczącego Rady Gminy Szczaniec.