[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Z historii miasta i okolic > Z historyi grodu ¦wiebody

Tekst w ca³o¶ci zaczerpniêty zosta³ z tomu XI (strony 652-655) "S³ownika geograficznego Królestwa Polskiego..." autorstwa (tej czê¶ci) E. Callier'a, Warszawa rok 1890.




¦wiebodzin, obecnie Schwiebus, Swebosin r. 1302, Swebozin 1319, Swibzin, Schwhyborchin 1329, Svebusin 1334, Swebesia 1335, Sweboczyn 1352, Schwibussem 1302, Schwibussen (w podrobionych dokumentach z r. 1251), Schebissen 1410, Swebusza 1474, Swebussa 1481, Swobodzyn 1493, miasto w Brandenburgii, stolica niegdy¶ ziemi ¶wiebodziñskiej, le¿y o 95klm. ku zachodowi od Poznania, 20klm na po³udnie od Cylichowy i o 3klm. od jeziora Wilkowskiego, które rzek± O³obokiem sp³ywa do Odry, przy drodze ¿elaznej poznañsko-marchijskiej, miêdzy Zb±szyniem a Sternbergiem i przy trakcie z Skwirzyny do Szl±ska.

Miasto jest siedzib± s±du okrêgowego, 8296 mieszkañców (1327 katolików, 6880 protestantów, 89 ¿ydów) 2 ko¶cio³y parafialne: katolicki i protestancki, stacja telegraficzna, stacja drogi ¿elaznej, gazownia, fabryki stearyny, maszyn i sukna, m³yny parowe, browary, fabryki spirytusu i cegielnie. S³ynne sukna ¶wiebodziñskie rozchodz± siê do Holandyi, Szwecyi i Ameryki; 40 fabryk wyrabia rocznie za 10,000,000 mrk sukna. Czysty dochód z ha roli wynosi 18 mrk. Winnice uprawiane na najgorszej ziemi przynosz± rocznie w przeciêciu 3000 mrk; w pobli¿u znajduj± pok³ady wêgla brunatnego, przynosz±ce do 200,000 mrk rocznie.

Dzieje pierwotne ¦wiebodzina przedstawiaj± pl±taninê domys³ów. ¦redniowieczna pisownia tej osady naprowadza Niemców na ¶lad Swewów, których uwa¿aj± mylnie za Szwabów; inni znów upatruj± ¦wiebodzin w osadzie Busine, któr± wed³ug Dymytra zdoby³ roku 1015 Oldrzych, ksi±¿ê czeski, podczas gdy wojuj±cy z Chrobrym cesarz Henryk II przeprawia³ siê przez Odrê pod Kro¶nem; mylne jest te¿ mniemanie, jakoby Konrad mazowiecki nada³ ¦wiebodzin i okolicê Krzy¿akom. Okolica ta by³a ju¿ wówczas gêsto osadzon±; Knispel, monograf ¦wiebodzina, pomiesza³ tê osadê ze Zb±szyniem (Zbibansim, Zbibansyn), zachodz±cym pod rok 1247; podrobiony dokument z dat± 19 listopada 1251r., okre¶laj±cy granice miêdzy dzier¿awami polskiemi a zaborami niemieckiemi, wspomina drogê wiod±c± z Landsberga do ¦wiebodzina (Kod. Wielkop., I, n. 297). Ksiêcia Konrada (+1273) mieni Annalista g³ogowski z XV wieku (Script. Rer. Siles., X,8) panem na G³ogowie, ¦cieniawie, Górze, Sprotawie, ¯eganiu, Ko¿uchowie, Zielonej Górze, Kro¶nie, ¦wiebodzinie (Swebis-busensis dominus), Cylichowie i innych miastach. Pierwsz± pewn± o ¦wiebodzinie wiadomo¶æ znachodzimy pod rok 1302. Gniewomir, dziedzic ¦wiebodzina, wystepuje miêdzy ¶wiadkami, obecnymi przy nadaniu Lubieniska, posiad³o¶ci cystersów paradyskich, prawem lennym w do¿ywocie Boguszowi de Wesenburch (Kod. Wielk., n. 849). W roku 1334 pisz± siê z ¦wiebodzina Wojtu¶ i Peczko, ¶wiadkowie czynno¶ci odnosz±cej siê do Wyszanowa, w³asno¶ci tych¿e zakonników (Kod. Wielk., n. 1140). Peczko z ¦wiebodzina przyrzek³a nastêpnego roku margrabiemu brandemburskiemu Ludwikowi, ¿e mu wiernie s³u¿yæ bêdzie, wyj±wszy atoli króla polskiego i ksiêcia g³ogowskiego, za co margraf przekaza³ mu 10 kóp groszy na Rzepinie (Reppen) i nada³ mu wie¶ Wysok± (Klauswalde, obok Riedel, Cod., 11, str. 97). Ten lub inny Pecz z ¦wiebodzinabra³ udzia³ w pierwszej konfederacyi Wielkopolskiej, która na dniu 2 wrze¶nia 1352r. zawi±za³a siê w Poznaniu przeciw nieprzyjacio³om króla (Kod. Wielk., n. 1313). Ksi±¿êta szl±scy Henryk i Przemys³aw dziel±c siê obszarami, których nie posiadali, odst±pili w roku 1319 ¦wiebodzin i zachodni± po³±æ Wielkopolski, od Kopanicy do Miêdzyrzecza, margrabiemu branderbuskiemu Waldemarowi w zamian za ¯egañ i Kro¶no; ¶mieræ atoli margrafa zniweczy³a ich zamiary (Kod. Wielk., n. 1012). ¦wiebodzin by³ ju¿ wówczas miastem ; roku 1320 posiada³ je Henryk ksi±¿ê g³ogowski, a oko³o roku 1327 W³adys³aw £okietek. W roku 1329 oznajmia ksi±¿ê Henryk, ¿e otrzyma³ ¦wiebodzin i inne dzier¿awy prawem lennym od Jana, króla czeskiego (Kod. Wielk., n. 1099). ¦wiebodzin odpad³ od Polski; pod panowaniem ksi±¿±t szl±skich i innych wchodzi³ w sk³ad ksiêstwa g³ogowskiego, dzielnicy kro¶nieñskiej (pomn. Dz. Pol., III, 539, 570). W roku 1382 dnia 20 sierpnia ksi±¿ê Henryk na ¯eganiu i Kro¶nie, przebywaj±cy w ¦wiebodzinie, po¶wiadczy³, ¿e bracia Smolkowie z Kie³pina (Koppin) u³o¿yli siê co do Wyszynowa z cystersami paradyskimi (Kod. Wielk., n. 1801), którzy maj±c swe posiad³o¶ci roz³o¿one w 2 pogranicznych pañstwach, ró¿ne tu za³atwiali czynno¶ci s±dowe (Th. Warmiñski, Paradies). Droga handlowa z G³ogowy na ¦wiebodzin do Landsberga ³±czy³a such± drog± Odrê z Wart±. Niebawem zas³ynê³y sukno i piwo ¶wiebodziñskie. W roku 1439 Abraham z Zb±szynia, sêdzia poznañski, z licznym pocztem zbrojnego ludu najecha³ pograniczne dzier¿awy ksiêcia g³ogowskiego Henryka, lecz dozna³ klêski i dosta³ siê do niewoli; w czasie tej wyprawy napad³ tak¿e na ¦wiebodzin. Opis najazdu ma siê znajdowaæ w ksiêgach ko¶cio³a miejscowego. Starost± ¶wiebodziñskim by³ na on czas Konrad Burkersdorf, oko³o roku 1477 Jerzy von Lobin, 1490 Cercovicius, od roku 1558 poza rok 1614 Knobelsdorfowie: Sebastyan, Maksymilian i Jan Jerzy. Ksi±¿ê Henryk XI, o¿eniony z Barbar±, córk± Albrechta, Achilesem zwanego, kurfirsta brandenburskiego, panowa³ od roku 1467 do 1476; po nim ksi±¿ê ¿egañski Jan obj±³ rz±dy nad G³ogow±, Ko¿uchowem, Sprotaw±, Zielon± Gór± i Cylichow± (Script. Rer. Sil., X,10). Z Ko¿uchowa wypêdzi³ Jadwigê i Katarzynê, siostry Henryka, i wdowê po nim. Za panowania Henryka, w roku 1474, wybuch³a wojna polsko-wêgierska. Podczas gdy król Kazimierz pustoszy³ ziemie szl±skie w okolicy Opola, Brzegu Kluczborka i O³awy, oddzia³ wojsk wêgierskich pokusiwszy siê o G³ogowê, przeszed³ przez Odrê i dotar³ do ¦wiebodzina, zk±d naje¿d¿a³ poblizkie dzier¿awy polskie. W roku 1476 dnia 13 grudnia ¦wiebodzianie po krótkiem wahaniu siê z³o¿yli ksiêciu Janowi przysiêgê nakazan± przez króla wêgierskiego Macieja (Script. Rer. Sil. X). Nastêpnego roku na dniu 13 czerwca oznajmia legat papiezki Baltazar de Piscia miastom ¦wiebodzin i innym, niewa¿nym jest zapis ksiêstwa g³ogowskiego na rzecz Barbary, wdowy po Henryku XI, poniewa¿ sporz±dzony zosta³ bez zezwolenia króla Macieja; równie¿ niewa¿n± jest z³o¿ona Barbarze przysiêga, poniewa¿ ksiê¿na za zwierzchnika swego uzna³a króla polskiego W³adys³awa, wroga króla wêgierskiego Macieja, i od niego uzyskaæ mia³a zatwierdzenie zapisu. Ksi±¿ê Jan uznawszy zwierzchnictwo Macieja, ¿±da wyklêcia tych, którzy mu nie chc± ho³dowaæ. Legat przeto gro¿±c kl±tw±, nakazuje pos³uszeñstwo Janowi, bez wzglêdu na z³o¿on± Barbarze lub komu innemu przysiêgê, z której w imieniu papie¿a uwalnia (Scr. Rer. Sil., I, 380-1). W sierpniu tego¿ roku 1477 ksi±¿ê Jan zaj±³ miasto ¦wiebodzin z zamkiem, osadzaj±c starostów i urzêdników. Margraf brandeburski chcia³ z broni± w rêku poprzeæ sprawê Barbary, ale starosta ¶wiebodziñski rozbi³ wojska jego 14 grudnia tego¿ roku (Scr. Rer. Sil.,X). Oko³o tego czasu wszczê³y siê d³ugoletnie spory miêdzy bernardynami ¶l±skimi a polskimi o z³o¿enie kustodyi w ¦wiebodzinie, gdzie zakonnicy polscy z Ko¶ciana kwestowali od ustanowienia prowincyi polskiej oko³o roku 1453 (Jan z Komorowa w Pomn. Dz. Pol., V). W roku 1481 Jerzy de Lapide w imieniu króla Macieja zatwierdzi³ ksiêcia Jana w posiadaniu G³ogowy, Sprotawy, Ko¿uchowa, Zielonej Góry, ¦wiebodzina i Cylichowy; roku 1482 król Maciej chcia³ zastawiæ Kro¶no, Cylichowy i ¦wiebodzin margrafowi brandeburskiemu; uk³ady odno¶ne nie przysz³y do skutku, margraf bowiem chcia³ nabyæ te dzier¿awy na w³asno¶æ dziedziczn±. Roku 1488 dnia 6 stycznia ksi±¿ê Jan wydaj±c swe trzy córki za ksi±¿±t k³adzkich, zwo³a³ do G³ogowy szlachtê i reprezentantów miasta z ksiêstwa swego i za¿±da³ od nich, a¿eby z³o¿yli ho³d nowo¿eñcom. Odmówi³y mu tego ¦wiebodzin i inne dzier¿awy, poniewa¿ przed 6 laty przysiêga³y królowi Maciejowi. Jan przeczuwaj±c, co zt±d wyniknie, w dniu 4 lutego tego¿ roku wys³a³ ¿onê swoj± z córkami, s³u¿b± i klejnotami do ¦wiebodzina, dok±d i sam przyby³ w pa¼dzierniku tego¿ roku po bezskutecznym oporze; potem uda³ siê do króla polskiego, który mu odmówi³ swej pomocy. Tymczasem wojsko Macieja zajê³o G³ogowê, a nastêpnie Ko¿uchów, Sprotawê i Zielon± Górê; zt±d posunê³o siê przez Krosno do ¦wiebodzina, gdzie stan±wszy po Trzech Królach roku 1489, obsaczy³o miasto, które podda³o siê na dniu 15 stycznia, a zamek w 2 dni potem. Ksiê¿nê Janow± z dzieæmi wyprawiono z miasta, daj±c jej glejt bezpieczeñstwa (Scr. Rer. Siles.).

Po ¶mierci Macieja, roku 1490, po³±czy³ korony czesk± i wêgiersk± W³adys³aw Jagielloñczyk, który pokonawszy wspó³zawodnika i brata swego, Jana-Olbrachta, odda³ mu prawem lennem ksiêstwo g³ogowskie z ¦wiebodzinem i inne dzielnice szl±skie. Jan Olbracht obj±wszy rz±dy polskie w roku 1492, udzieli³ ¦wiebodzianom "poddanym swoim" nastêpnego roku w Poznaniu, pozwolenie sprzedawania wyrobów sukiennych na ³okcie podczas jarmarków odbywaj±cych siê w Miêdzyrzeczu i Skwirzynie (Kod. Wielk., wyd. Racz., str. 191-192). ¦wiebodzin wróci³ nastêpnie do korony czesko-wêgierskiej, a potem dosta³ Zygmuntowi Jagielloñczykowi na mocy zwi±zku braterskiego, odnowionego w roku 1499 dnia 20 lipca; gdy za¶ Zygmunt wst±pi³ na tron polski w roku 1506, W³adys³aw król czesko-wêgierski umar³ roku 1526, i nauka Lutra krzewiæ siê zaczê³a coraz dalej ku wschodowi, zrywa³y siê stosunki pobratymcze Szl±ska z Polsk±, a ¦wiebodzin z okolic± odpad³ od dyecezyi poznañskiej. w roku 1510 za panowania króla W³adys³awa, przyst±pi³ ¦wiebodzin do zwi±zku miast szl±skich, zawartego celem obrony przeciw napa¶ciom w³ócz±cego siê rycerstwa. Po ¶mierci W³adys³awa przesz³a z czasem korona czesko-wêgierska z dzielnicami szl±skiemi w dom Habsburgów. W roku 1534 pojawi³ siê w ¦wiebodzinie pierwszy zwiastun nauki Lutra Marcin Vechner, lecz wydalony z miasta, znalaz³ przytu³ek u dziedziców pobliskiego Szczañca; roku 1544 dnia 12 maja zgorza³o miasto z ko¶cio³em i ratuszem; ocala³y tylko zamek, brama i przedmie¶cie g³ogowskie; drugi wielki po¿ar powsta³ dnia 1 pa¼dziernika 1640 roku. W czasie wojny trzydziestoletniej kwaterowa³y tu kolejno oddzia³y wojsk cesarskich i szwedzkich. Od roku 1686 wcielony by³ ¦wiebodzin z powiatem do elektoratu brandeburskiego na mocy zawartej z cesarzem umowy; roku 1694 wróci³ do cesarstwa, a od roku 1742 skutkiem wojny szl±skiej nale¿y do pañstwa pruskiego.

Powiat zwykle "ziemi± ¶wiebodziñsk±" zwany, graniczy³ na wschodzie i pó³nocy z powiatem niegdy¶ poznañskim, dzi¶ miêdzyrzeckim, od Brudzewa na Brójce pod Ka³awê, i zagarnia³ obszary objête na po³udniu przestrzeni±: Smardzew (Schmarse), Raków (Rackau), Rosin (Rissen), Darnawa (Darnau), Sk±pe (Skampe), Steinbach, a na zachodzie Nied¼wied¼ (Niedewitz), Heinersdorf, Wutschdorf, Lubrza (Liebenau), Staropole (Starpel). Chrobry zak³adaj±c biskupstwo w Lubuszu, by³ panem ziemi lubuskiej, granicz±cej na wschodzie z dzielnic± poznañsk± i rozci±gaj±cej siê na zachód po obu brzegach Odry od zgiêcia jej ku pó³nocy pod Szyd³owem (Schiedlow) a¿ ku uj¶ciu Warty. Tej ziemi czê¶æ po³udniowo-wschodnia pozosta³a przy biskupstwie poznañskiem, które za³o¿y³ Mieczys³aw I. Ziemia lubuska, obejmuj±ca obszary ¶wiebodziñskie, wchodzi³a w sk³ad pañstwa polskiego a¿ do roku 1163; w tym czasie oddali j± synowie Krzywoustego ksi±¿êtom szl±skim, z wyj±tkiem Lubusza, który jeszcze w roku 1209 by³ w posiadaniu W³adys³awa Odonicza, a oko³o roku 1218 w dzier¿awie do¿ywotniej Laskonogiego. W roku 1249 Boles³aw £ysy, ksi±¿ê szl±ski, sprzeda³ czê¶æ ziemi arcybiskupowi magdeburskiemu, a drug± margrafom brandeburskim, którzy uzyskawszy roku 1336 czê¶æ arcybiskupi±, utworzyli na prawem porzeczu Odry czê¶æ po³udniow± i. zw. Nowej Marchii (Kod. Wielkop., IV, str. 355). Lubuszanie, nale¿±cy do plemion ³u¿ycko-lechickich, mieszali siê i zlewali na wschodzie z Polanami; odno¶nej granicy pod wzglêdem etnograficznym dzi¶ odtworzyæ nie podobna. £u¿yczanie, w pó¼niejszem tej nazwy znaczeniu, nie istnieli na prawem porzeczu Odry. Zajêcie ziemi ¶wiebodziñskiej przez ksi±¿±t szl±skich i wcielenie jej do dzier¿aw ³u¿ycko-szl±skich przyczyni³o siê do policzenia tej ziemi z ich mieszkañcami do £u¿yc i £u¿yczan. Owó¿, na wschodnim pograniczu ziemi lubuskiej i na przeciwleg³ych mu, zachodnich kresach dzielnicy poznañskiej powsta³ z biegiem czasu powiat ¶wiebodziñski, w okre¶lonych powy¿ej granicach, ulegaj±cych ró¿nym drobnym zmiano. Henryk Brodaty posiad³szy ziemiê lubusk± i kro¶nieñsk±, wdziera³ siê od zachodu i od po³udnia do dzier¿aw polskich. Okolica ¦wiebodzina sta³a siê wskutek uroszczeñ jego ziemi± sporn±. w roku 1223 panowa³ tam wspomniany ksi±¿ê, skoro cysterkom trzebiañskim nada³ wie¶ £êki w pobli¿u ¦wiebodzina, w ówczesnej dzielnicy kro¶nieñskiej, z jeziorem Nied¼wiad (Mednad, pó¼niej Meczwecz) i skoro zatwierdzi³ drugie podobne nadanie: komes Przybys³aw odkupi³ wie¶ Sarnowo (O³obok, Muchlbock), któr± brat jego Dzierzys³aw (Dirzek), syn Gos³awa, by³ sprzeda³ Witos³awowi, dziekanowi poznañskiemu, i darowa³ po³owê tej wsi cysterkom trzebiñskim; za drug± za¶ po³owê Sarnowa wzi±³ w zamian posiad³o¶æ Jana, syna Marcina, na Powidzku. Ksi±¿ê do obu wsi (Sarnowo i £uki), które w³asnym kosztem osadzaæ bêdzie na prawie niemieckiem, dorzuci³ dochody z Wêgrzynic (Altbrachtsdorf, dzi¶ Ulbersdorf, na po³udniowy-zachód od ¦wiebodzina), i tym sposobem rozpocz±³ w ziemi ¶wiebodziñskiej dzie³o stopniowego niemczenia ludno¶ci za pomoc± klasztorów i przeistaczania odwiecznych nazw. I jakby na przekorê Brodatemu sfa³szowano w 2 wieki pó¼niej, w za³o¿onym przez niego klasztorze trzebnieckim, dokument z jego pieczêci± i zmy¶lon± dat± 11 lipca roku 1207, który wydobywa z niepamiêci nazwy polskie nastêpuj±cych, nadanych klasztorowi w ci±gu XIII wieku w³o¶ci: O³obok (Melbok, Muchlbock), Chociule (Koczule, Kulschlau), Rudgerzowicze (Rudgersdorf, Riegersdorf), Darnawa (Dornawa, Dornau), Radoszyn (Radoschino, Renczeyn, Rentschen), Sk±pe (Scampey, Skampe), £êki (Lanke, Lanken), Miêdzylesie (Meczylosse, Metwald, Mittwalde), Rokitnica (Rogytnicze, Schonwald, Schoenfeld), Wêgrzynice (Wangrunicze, Olbrachczdorf, Ulbersdorf), Krzy¿owa (Lichtenwalde) i Pad³agóra (Steinbach, na po³udniowy-zachód od ¦wiebodzina, nie dzisiejszy Padligar nad Obrzyc±), tudzie¿ nastêpuj±cych jeziór: Nied¼wiad (Mednad, Meczwecz), Sarnowskie (Sarnowo), £êki (Lenky), Trzebiech (Trzebechowo, Treboch) i Borów (Borow) - (Cod. Dipl. Sil., VII, 124). Wszystkie te osady o jeziora le¿± w ziemi ¶wiebodziñskiej; na w³asno¶æ cystersek trzebnickich przesz³y miêdzy rokiem 1223 i 1267; sfa³szowanie dokumentów odnosi siê jedynie do daty, która w tym wypadku mo¿e ¶wiadczyæ mia³a o prawnem posiadaniu tej ziemi przez Henryka Brodatego. Ksi±¿ê ten powo³uj±c siê w roku 1234 na nieznane nam bli¿ej nadanie Laskonogiego, zawar³ za po¶rednictwem biskupa poznañskiego i gnie¼nieñskiego z Odoniczem umowê, na mocy której zastawi³ mu ziemie rozci±gaj±ce siê na pó³noc i na wschód od Warty, z zamkami Nak³o, Uj¶cie, Czarnków, Wieleñ i Drzeñ (Kod. Wielk., n. 168). Tym sposobem opanowa³ Brodaty znaczn± czê¶æ Wielkopolski, utwierdzaj±c siê w posiadaniu ziemi ¶wiebodziñskiej.

W roku 1230 komes Bronisz oddaje swe dziedzictwo Go¶cikowo, pó¼niej Parady¿em przezwane, i inne w³o¶ci cystersom dla za³o¿enia klasztoru, a w roku 1234 Henryk Brodaty potwierdza to nadanie; w roku 1236, gdy ju¿ stan±³ klasztor, komes Przybigniew darowa³ mu Rusinowo (Rinnersdorf) w pobli¿u ¦wiebodzina. Tego¿ roku W³adys³aw Odonicz przyj±³ klasztor paradyski pod opiekê, za¶ roku 1240 Boles³aw £ysy. Za przyk³adem Przybigniewa poszli inni, jak na przyk³ad Bodzêta i Janusz. Pierwszy odda³ klasztorowi Lubrzê (Liebenau), drugi Lubienisko (Merzdorf); do tych darów dorzuci³ tego¿ roku Przemys³aw I wie¶ Paklice; roku 1263 Jarost zamieni³ Grodziszcze (Graeditz); roku 1304 Zbilowit sprzeda³ Staropole (Starpel), a wojewodzie poznañski darowa³ wie¶ £±¿ek (Lugau); pó¼niej przyby³y klasztorowi Gliñsko (Leimnitz), Nowawioska (Neudierfel) i Nobli¿yce (Oppalewitz). Wszystkie te wsie, krom Parady¿a le¿± w ziemi ¶wiebodziñskiej. Opat paradyski mai³ w tym powiecie pierwszy g³os i pierwsze zajmowa³ miejsce (o stosunkach klasztoru i opatów do rz±dów pogranicznych czytaj "Urkund. Gesch. d. ehem. Cisterc. Kl. in Paradies von Dr. Theodor Warmiñski", 1886, Meseritz). W rêku szlachty okolicznej pozosta³y tylko: Szczaniec (Stentsch), D±brówka (Klein Dammer), Wilkowo (Wilkau), Mostek (Moeschten), Rzeczyca (Rietschuetz), My¶lêcin (Muschten), Nied¼wie¼ (Niedowitz), Wytyñ (Witten, Bytyñ?) i niektóre inne w³o¶ci, których nazw pierwotnych nie mo¿na by³o wy¶ledziæ. Po ¶mierci Henryków szl±skich, Brodatego w roku1238 i Pobo¿nego w roku 1241, odzyskiwa³a Wielkopolska swe ziemie na zachodzie. Miêdzy rokiem 1246 i 1319 panowali tu ksi±¿êta wielkopolscy. W tym okresie dopiero pojawia siê w dokumentach ¦wiebodzin, od którego nazwano tê ziemiê. Po roku 1329 odpad³y od Polski z ¦wiebodzinem Lubrza i Cylichowa. Powiat ¶wiebodziñski wchodzi³ z kilkoletni± przerw± w sk³ad ksiêstwa g³ogowskiego a¿ do roku 1742; w tym czasie dosta³ siê pod panowanie pruskie; przydzielony nastêpnie do powiatu cylichowskiego, tworzy obecnie czê¶æ sk³adow± powiatu cylichowsko - ¶wiebodziñskiego (Zuellichau-Schwiebus) w prowincyi brandeburskiej. Por. A. Kniepel, "Geschichte der Stadt Schwiebus".



komentarz[0] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.015 | powered by jPORTAL 2