[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Lokalne epizody biograficzne > Agricola Martin (Sore Martin)

Martin Agricola (w³a¶c. Martin Sore)
(6.01.1486 - ¦wiebodzin / 10.06.1556 - Magdeburg)

Pochodzi³ z zasiedzia³ej, powa¿anej, z czasem wp³ywowej rodziny ¶wiebodziñskich mieszczan uprawiaj±cych ziemiê ("przedmieszczanie", niem. Ackerbürger); rodzina Sore znana jest ze ¶wiebodziñskich ¼róde³, szczególnie w XVI wieku (zakup domów, ziemi, pomoc szpitalom); jej przedstawiciele zasiadali w radzie miejskiej, ³awie s±dowej i radzie miejscowego ko¶cio³a; od po³owy XVI wieku niektórzy z nich studiowali na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odr± (1547 - Michael Sore; 1574 - Wolfgang Sore, pó¼niej nauczyciel w tutejszej szkole); Matern Sore by³ w roku 1557 sukiennikiem; innych przedstawicieli tej rodziny spotykamy w mie¶cie jeszcze w wieku XVII.

Ojcem Martina by³ Hans Sore ("Sorow") wystêpuj±cy w ksiêdze s±dowej w latach 1489-1501, a w roku 1518 nazwany szwagrem Hansa Burggraffa.

Martin nie jest znany ze ¼róde³ ¶wiebodziñskich; natomiast odnotowuje siê jego starszego brata - Kaspara (1505, 1530).

Sam z naciskiem mówi o ¦wiebodzinie jako swojej ojczy¼nie, np. w swojej "Sangbuchlein" z roku 1541 podkre¶la, ¿e jest ¦l±zakiem ze ¦wiebodzina ("Schwibsen"); wysy³a równie¿ do ¦wiebodzina egzemplarz "Rudimenta musices" (1539) z dedykacj± dla swojego szwagra dr. Georga Glocke, miejscowego prawnika.

Nie wiemy od kiedy u¿ywa³ nazwiska Agricola (³ac. rolnik, wie¶niak), prawdopodobnie w okresie magdeburskim, poniewa¿ swoje pierwsze dzie³o Ein kurtz Deudsche Musica (1528) ju¿ nim sygnowa³; czasami podpisywa³ siê równie¿ Martin Sore oder Agricola ; nazwisko to jest wynikiem ówczesnej mody na ch³opskie pochodzenie (np. Luter).

M. Sore pierwszy kontakt z muzyk± mia³ zapewne w ¦wiebodzinie, w miejscowej elementarnej szkole przyko¶cielnej (Trivialschule), gdzie oprócz nauki czytania i pisania pozna³ podstawy ¶piewu; wspomina o tym w "Musica instrumentalis deudsch" (1545), pisz±c o pilnym pokonywaniu licznych trudno¶ci w swoim wykszta³ceniu muzycznym.

Opu¶ci³ prawdopodobnie miasto po niszcz±cej zarazie z roku 1509, czyli prawdopodobnie ok. roku 1510, podobnie jak wielu innych mieszkañców ¦wiebodzina; gdzie przebywa³ podczas tej tu³aczki przez nastêpnych 9-10 wa¿nych lat w jego ¿yciu - nie wiadomo; mo¿emy tylko przypuszczaæ, ¿e odwiedzi³ uniwersytecki Frankfurt (tu mo¿e kontakt z polsk± tradycj± muzyczn±; inna ewentualno¶æ - ju¿ w ¦wiebodzinie), nastêpnie chyba Lipsk, gdzie zdoby³ solidne podstawy muzycznej kompozycji, obracaj±c siê w krêgu Georga Rhaua i Johannesa Galliculusa; okres lipski by³ bardzo wa¿ny z punktu widzenia wiedzy muzycznej Agricoli, ale konkretnych informacji w tym wzglêdzie nie posiadamy.

Od roku 1519 Agricola jest w Magdeburgu i tu spêdzi resztê swojego ¿ycia; jak sam wspomina³ ("Musica instrumentalis deudsch" 1545) - od roku 1520 by³ nauczycielem muzyki, pocz±tkowo domowym (w rodzinach patrycjuszowskich) oraz prawdopodobnie w prywatnej szkole miejscowej arystokracji.

W 1524 powsta³a w Magdeburgu nowa ewangelicka ³aciñska szko³a miejska (altstädtische Gymnasium); w tej w³a¶nie szkole M. Agricola zosta³ kantorem w latach 1525/27; przez 14 lat mieszka³ u swojego protektora, skarbnika rady miejskiej - Heinricha Allemana.

Agricola jest poniek±d twórc± "szko³y magdeburskiej", ale przede wszystkim reprezentantem ówczesnej tradycji kantoratu, powsta³ej w krêgu Lutra (protestancki kantor jest uciele¶nieniem nowej mieszczañskiej sztuki Reformacji).

Dzie³a:
po³. 1528 - "Ein kurtz Deudsche Musica" (wyd. w Wittenberdze u G. Rhaua, dziêki kontaktom Agricoli - rodzina Alemann, rektor Cruciger); zgodnie z zaleceniami Lutra - w j. ojczystym; w koñcu 1528 przygotowanie 2 wydania tej skromnej pracy (88 stron) - publ. 1529; 3 wyd. 1533 jako "Musica Choralis Deudsch"; podrêczny ¶piewnik
pocz. 1529 - "Musica instrumentalis deudsch" (wyd. 2 - 1530; wyd. 3 - 1532; wyd. 4 - 1542; nowe, zupe³nie zmienione wyd. 1545 "Musica Instrumentalis Deudsch" - Wittenberga)
od 1528 Agricola pisze "Musica Figuralis Deudsch" - wyd. 1532 (2 wyd. 1545)
ok. 1530 - pierwsze szkolne kompozycje Agricoli (wyd. Basel 1567)
1538 - Scholia in musicam (Magdeburg)
1539 - Rudimenta musices (Wittenberga)
1541 - "Sangbuchlein" (Eine Kurtze Deudtsche Leyen Musica) (Magdeburg) - zbiór pie¶ni ewangelicznych na ka¿d± niedzielê roku (niem. przeróbka "Rudimenta"); nowe wyd. w opr. W. Figulusa z lat 1560, 1563 i 1568 (Augsburg)
1543 - "Qvaestiones vulgatiores in Musicam" (Magdeburg)
1557 (po¶miertnie) - &Melodiae scholasticae" (Wittenberga) (tak¿e Magdeburg 1567 i 1612 oraz Mühlhausen 1578)
1561 (po¶miertnie) - "Duo libri musices" (Wittenberga - wyd. S. Sack); jako dodatek m.in. "Instrumentischen Gesänge"

Pedagog, twórca szkolnej muzyki ewangelickiej, kompozytor; epokowe znaczenie maj± jego prace z zakresu teorii muzyki; niektóre z nich wykorzystywane s± obecnie jako ¼ród³o do wykonañ muzyki czasów Reformacji; jako pierwszy zast±pi³ dawne regu³y kompozycyjne nowo¿ytnym zapisem nutowym; komponowa³ pie¶ni szkolne i ko¶cielne; znane s± jego protestanckie chora³y; pisa³ kompozycje do t³umaczeñ pie¶ni, psalmów i hymnów M. Lutra

Musices Opuscula Agricoli: 3 prace niem. ("Deudsche Musica", "Musica instrumentalis", "Musica figuralis") "Scholia..." "Rudimenta..."

Wiêkszo¶æ spu¶cizny po M. Agricoli uleg³o zniszczeniu w czasie wojny 30-letniej (m.in. grób)

3 grupy tematyczne twórczo¶ci Agricoli:
musica choralis - 6 prac (Funck s. 92)
musica figuralis - 5 prac (Funck s. 93)
musica instrumentalis - 4 prace (Funck s. 93)

[Funck s. 108-114 - skrzypce polskie]

 

Marek Nowacki
Muzeum Regionalne w ¦wiebodzinie




Okolice Najbli¿sze
Wydanie Nr 07-08 [103] lipiec-sierpieñ 2005
Agricola po raz drugi

Drugi weekend wrze¶nia ubieg³ego roku up³yn±³ w naszym mie¶cie pod znakiem muzyki powa¿nej. Wtedy bowiem odby³ siê. I Miêdzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Agricoli. W ci±gu trzech dni mieszkañcy ¦wiebodzina mogli wys³uchaæ szeregu koncertów, w tym jednego niezwykle atrakcyjnego, bo w plenerze. Przed rozstawion± pod ratuszem scen± ustawiono ³awki, a licznie przybyli ¶wiebodzinianie w ciep³y wieczór wys³uchali m.in. koncertu "Muzyka z 5-ciu Kontynentów".

W tym roku II Miêdzynarodowy Festiwal im. Marcina Agricoli odbêdzie siê równie¿ na wielu ¶wiebodziñskich scenach w dniach 08-11 wrze¶nia, przy wspó³udziale ¶rodowisk muzycznych ¦wiebodzina oraz Neuenhagen bei Berlin i Lubuskiej Cameraty.

Motywem przewodnim tej edycji festiwalu bêdzie prze³omowa rola Agricoli dla notacji muzycznej. To zagadnienie zostanie szczególnie uwydatnione, bo jest to w³a¶nie wk³ad Agricoli i ¦wiebodzina do sk³adnicy kultury europejskiej.

Przed festiwalem powstanie Kompendium Muzyczne Agricoli zawieraj±ce broszurê promocyjn± festiwalu i samej postaci Agricoli, ¶rodowisk muzycznych ¦wiebodzina i Neuenhagen bei Berlin. Kompendium to tak¿e zestaw nagrañ wa¿nych dla obu miast, stanowi±cych bezcenny materia³ dla edukacji regionalnej, nagrañ dzisiaj w ogóle niedostêpnych. W przypadku ¦wiebodzina s± to m.in. utwór Sviebusum felix powsta³y na 700-lecie miasta, utwory Agricoli, hejna³ ¦wiebodzina, hymny szkolne. Rola partnera niemieckiego w Komitecie Organizacyjnym to wskazanie podobnych nagrañ wa¿nych dla Neuenhagen. W zamierzeniu znaczna czê¶æ utworów wykonana i nagrana zostanie z zaznaczonym udzia³em wykonawców z obu miast, co podniesie warto¶æ p³yty.

Podczas samego festiwalu, w ci±gu czterech dni, zostan± zrealizowane nastêpuj±ce przedsiêwziêcia: - 8 koncertów: Koncert inauguracyjny Od Agricoli do Pendereckiego, Koncert Edukacyjny, Koncert Muzyki Dawnej, Koncert Pó³ ¿artem pó³ serio, Wieczorna Serenada, Koncert muzyki jazzowej i elektronicznej, Koncert Niemieckiej Muzyki Romantycznej, Koncert Galowy. Odbêd± siê ponadto warsztaty dla instrumentalistów smyczkowych. Zaprezentowana zostanie równie¿ wystawa „Notacja muzyczna" i wyk³ad „Notacja muzyczna od Agricoli do Pendereckiego"

Koncerty bêd± realizowane w ró¿nych salach koncertowych i ko¶cio³ach miasta oraz w plenerze.

(mat.)



¦wiebodziñska Gazeta Powiatowa
Wydanie nr 09 [165] wrzesieñ 2005 r.
Martin Agricola – nauczyciel i teoretyk muzyki

Martin Agricola to w³a¶ciwie Martin Sore, którego nazwisko, w zwi±zku z nieustalonymi jeszcze wówczas regu³ami, pisano na ró¿ne sposoby, np. Soore, Sorow, Sorre, Sohr. Urodzi³ siê, wed³ug tradycji któr± przekazali jeszcze XVIII i XIX-wieczni historycy muzyki, w roku 1486 (umieraj±c mia³ rzekomo 70 lat).

Jak dowodnie wykaza³ w roku 1933 dr Heinz Funck, m³ody badacz z Freiburga, Martin Agricola przyszed³ na ¶wiat w ¦wiebodzinie. Funck dokona³ na miejscu wszechstronnej kwerendy, wspierany przez tutejszego muzealnika i archiwistê – Maxa Hilschera i obali³ dawne sugestie, ¿e miejscem urodzenia Martina Sore, na zasadzie zbie¿no¶ci brzmienia nazwiska i nazwy miejscowo¶ci (Sore-Sorau), by³y ¯ary. Martin Agricola pochodzi³ z zasiedzia³ej, powa¿anej i z czasem wp³ywowej rodziny ¶wiebodziñskich mieszczan, zaliczanej do kategorii tzw. „przedmieszczan” (Ackerbürger), czyli mieszczan posiadaj±cych i uprawiaj±cych ziemiê w samym mie¶cie i jego najbli¿szej okolicy. By³a to warstwa podstawowa dla ówczesnej struktury spo³ecznej ma³ych miast, obok rzemie¶lników, kupców i urzêdników. Wnosi³a jako mieszczanie (Bürger) op³aty i podatki do kasy miejskiej, zobowi±zana by³a do obrony miasta, a równocze¶nie cieszy³a siê pe³ni± praw obywatelskich. W ówczesnym ¦wiebodzinie na przybli¿on± liczbê ok. 2000 mieszkañców by³o tylko ok. 200/300 pe³noprawnych mieszczan. Rodzina Sore znana by³a ze ¶wiebodziñskich, miejskich ¼róde³, szczególnie w XVI wieku. Jej przedstawiciele dokonywali wówczas zakupów domów i ziemi, pomagali szpitalom-przytu³kom. Nosz±cy to nazwisko zasiadali w radzie miejskiej, ³awie s±downiczej i radzie miejscowego ko¶cio³a. Od po³owy tego stulecia niektórzy z nich studiowali na uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odr± (np. w 1547 – Michael Sore, w 1574 – Wolfgang Sorerus, pó¼niej nauczyciel w tutejszej szkole). Inni awansowali spo³ecznie, zostaj±c sukiennikami (np. w 1557 – Matern Sohre). Reprezentantów tej rodziny spotykamy w ¦wiebodzinie jeszcze w XVII wieku.Ojcem Martina by³ Hans Sore (Sorow), wystêpuj±cy w tutejszej ksiêdze s±dowej w latach 1489-1501 i jeszcze raz w roku 1518. Starszy brat Martina – Kaspar odnotowany zosta³ w latach 1505 i 1530. Niestety, o Agricoli nie ma wzmianki w miejscowych ¼ród³ach, mo¿e dlatego, ¿e ksiêgi ko¶cielne, po burzliwych, pocz±tkowych latach

Reformacji zachowa³y siê tu dopiero od po³owy XVI wieku. Mamy jednak ¶wiadectwo samego Martina – w „Sangbüchlein” z roku 1541 z naciskiem mówi o ¦wiebodzinie jako o swojej ojczy¼nie (Vaterland), podkre¶laj±c, ¿e jest ¦l±zakiem ze „Schwibsen”. Dalszym potwierdzeniem zwi±zków Agricoli z miastem jest fakt wys³ania do ¦wiebodzina egzemplarza autorskiego „Rudimenta musices” (1539) z dedykacj± dla swojego szwagra dr. Georga Glocke, miejscowego prawnika.

Nie wiemy w zasadzie od kiedy M. Sore u¿ywa³ nazwiska „Agricola” (³ac. rolnik, wie¶niak); prawdopodobnie od czasu pobytu w Magdeburgu, poniewa¿ swoje pierwsze dzie³o z 1528 roku ju¿ nim sygnowa³. Nazwisko to jest wynikiem do¶æ powszechnej wówczas w ¶rodowisku protestanckim mody na ch³opskie pochodzenie, którym szczyci³ siê np. sam Marcin Luter.

Martin Sore pierwszy kontakt z muzyk± mia³ zapewne w ¦wiebodzinie, kiedy w wieku 7 lat trafi³ do miejscowej, przyko¶cielnej szko³y elementarnej (Trivialschule). Tu oprócz nauki czytania i pisania pozna³ podstawy ¶piewu i proste wiadomo¶ci z teorii muzyki, byæ mo¿e równie¿ popularne wówczas instrumentarium, a na pewno przyswoi³ sobie zasady chora³u gregioriañskiego, który by³ niejako fundamentem jego pó¼niejszej twórczo¶ci. Od pocz±tku widoczny by³ jego du¿y talent muzyczny oraz zapa³ w nauce muzyki. Na co dzieñ Martin by³ wierny profesji swojego ojca i do okresu pe³noletno¶ci, chyba bez wiêkszej pasji, po¶wiêca³ siê tradycyjnym zajêciom rolniczym. Byæ mo¿e w ¦wiebodzinie mia³ pierwszy kontakt z polsk± tradycj± muzyczn± i tu pozna³ oryginalno¶æ polskich skrzypiec, którym po¶wiêci³ odrêbny rozdzia³ w pracy „Musica instrumentalis deudsch”.

Kolejn± zagadk± w ¿yciu Martina Agricoli jest okres nastêpnych 9-10 lat, do czasu przybycia do Magdeburga. Opu¶ci³ on prawdopodobnie ¦wiebodzin ok. 1510 roku, kiedy bieda, po niszcz±cej miasto zarazie i zapewne ciekawo¶æ ¶wiata oraz zainteresowania muzyk± sk³oni³y m³odego cz³owieka do wêdrówki w poszukiwaniu lepszego jutra. Nie wiemy w zasadzie gdzie wtedy przebywa³; mo¿emy tylko przypuszczaæ, ¿e odwiedzi³ uniwersytecki Frankfurt nad Odr± i mia³ kontakt ze ¶rodowiskiem lipskim (m.in. z pó¼niejszym wydawc± jego dzie³ Georgiem Rhauem i nauczycielem kompozycji Johannesem Galliculusem). W czasie tej kilkuletniej, tajemniczej wêdrówki Agricola niew±tpliwie pog³êbi³ swoj± wiedzê muzyczn± i znajomo¶æ klasycznych jêzyków – greki i ³aciny. U podstaw tej pierwszej sta³a intensywna lektura literatury, w³asne studia, do¶wiadczenie i kontakty, kontakty z takimi lud¼mi jak Friedrich Weissensee, Michael Prätorius i Wolfgang Caspar Printz.

Od roku 1519 lub 1520 Martin Sore jest w Magdeburgu, wa¿nym mie¶cie w Saksonii i tu spêdzi resztê swojego ¿ycia. Obraca³ siê w w±skim krêgu szkolnym i byæ mo¿e urzêdniczym. Dziêki protekcji i rekomendacji tutejszego ¶rodowiska mieszczañskiego, od roku 1520 jest przez ponad 3 lata prywatnym nauczycielem muzyki w rodzinach patrycjuszowskich, a potem kantorem w jednej ze szkó³ przyko¶cielnych. Szybko postêpuj±ca Reformacja w mie¶cie otworzy³a przed Agricol± szersze mo¿liwo¶ci kariery. Oko³o roku 1527 zosta³ kantorem w nowej ewangelickiej szkole ³aciñskiej, prowadzonej przez ucznia Lutra i przyjaciela Melanchtona – Kaspara Crucigera, i pozosta³ na tym wa¿nym stanowisku prawdopodobnie do koñca ¿ycia. Zawsze boryka³ siê z trudno¶ciami finansowymi: przez wiele lat mieszka³ u swego protektora – skarbnika rady miejskiej Heinricha Allemana, nie o¿eni³ siê i nieustannie zabiega³ o sta³e stypendium. Nawet za swoje pó¼niejsze dzie³a, wielokrotnie wznawiane, nie otrzymywa³ w³a¶ciwego wynagrodzenia. Ju¿ jako magdeburski kantor Agricola pisze w po³owie 1528 roku pierwsze swoje dzie³o – „Ein kurtz Deudsche Musica”, rodzaj podrêcznika muzyki, zgodnie z zaleceniami Lutra – w jêzyku ojczystym (niemieckim), z wprowadzeniem na temat ¶piewu jednog³osowego. W roku 1529 wychodzi „Musica instrumentalis deudsch”, podrêcznik opisuj±cy XVI-wieczne instrumentarium (m.in. flet, organy, lutniê i skrzypce) i ówczesn± praktykê wykonawcz±. Trzy lata pó¼niej ukazuje siê trzecie, podstawowe dzie³o tego autora – „Musica figuralis deudsch”, kolejny podrêcznik muzyki, z wprowadzeniem na temat ¶piewu wielog³osowego. Powstaj± wtedy tak¿e pierwsze w³asne, szkolne kompozycje Agricoli, zebrane i opublikowane dopiero po jego ¶mierci (1567). Nastêpne prace pisze ju¿ Martin Sore po ³acinie: „Scholia in musicam” (1538; z dodatkiem pod nazwiskiem Martin Sore – „Libellus de octo Tonorum”), „Rudimenta musices” (1539), „Qvaestiones vulgatiores in musicam” (1543) oraz „Musica ex prioribus” (1547). Drug± z tych prac opublikowano równie¿ po niemiecku jako „Sangbüchlein” (1541); by³ to zbiór pie¶ni na ka¿d± niedzielê roku liturgicznego. Po¶miertnie wysz³y jeszcze: „Melodiae scholastice” (1557) – zbiór hymnów i motetów oraz „Duo libri musices” (1561) – z dodatkiem instrumentalnym i zasadami wykonawstwa protestanckich chora³ów. Rodzajem po¶miertnego zbioru jego dzie³ jest publikacja „Deutsche musica und Gesangbüchlein”, która ukaza³a siê a¿ trzykrotnie w Norymberdze (1560, 1563, 1568).

Karta tytu³owa pracy M. Agricoli
Karta tytu³owa pracy M. Agricoli

W¶ród prac instrumentalnych zas³uguje na uwagê muzyka M. Sore do pie¶ni Georga Thymiusa (1553) oraz zbiór 123 w³asnych pie¶ni szkolnych z roku 1544. Czê¶æ prac Agricoli opublikowano w XVI wieku w dzie³ach zbiorowych, czê¶æ natomiast pozosta³a w rêkopisie.

Martin Agricola zmar³ w Magdeburgu 10 czerwca 1556 roku i tam go pochowano. Niestety wiêkszo¶æ spu¶cizny po nim zosta³a zniszczona podczas wojny 30-letniej, podobnie jak jego grób. Ju¿ za ¿ycia cieszy³ siê wielkim autorytetem w tzw. krêgu reformacyjnym jako znawca i popularyzator nowej muzyki protestanckiej; konsultowano z nim wiele zagadnieñ teoretycznych i praktycznych, wielokrotnie wznawiano jego dzie³a. Ceniono jego kompozycje do t³umaczeñ pie¶ni, psalmów i hymnów Marcina Lutra, którego osoba go fascynowa³a. ¯y³ w ogniu polemik religijnych swojej epoki, nara¿aj±c siê na krytykê ze strony katolików i prowadz±c z nimi zaciête spory. Druki polemiczne Agricoli nale¿± dzi¶ do niezwyk³ych rzadko¶ci. W powszechnej opinii wspó³czesnych historyków muzyki by³ on wybitnym pedagogiem, twórc± protestanckiej szkolnej muzyki oraz pierwszego cyklu muzyki ewangelickiej. Epokowe znaczenie maj± jego prace z zakresu teorii muzyki i ówczesnego instrumentarium; jako pierwszy zast±pi³ dawne regu³y kompozycji i zapisu nowo¿ytnym zapisem nutowym. Agricola jest równie¿ twórc± wspomnianej, znanej szko³y magdeburskiej, ale przede wszystkim reprezentantem, powsta³ej w krêgu M. Lutra, ówczesnej tradycji kantoratu, w której protestancki kantor jest uciele¶nieniem nowej, mieszczañskiej sztuki Reformacji. Niektóre z jego dzie³ wykorzystywane s± obecnie jako ¼ród³o do wykonañ muzyki tamtych czasów. Jego utwory s± do dzi¶ popularne na ca³ym ¶wiecie, m.in. w Europie, USA i Japonii. Dostêpne s± wspó³czesne nagrania jego kompozycji, partytury i wydaje siê faksymile jego dzie³. Postaæ Martina Agricoli nie wystêpuje co prawda w ogólnych syntezach historycznych, mo¿e poza dziejami protestantyzmu, ale co najmniej od po³owy XVIII wieku jego osoba i twórczo¶æ go¶ci na kartach prac z historii muzyki, równie¿ w encyklopediach i leksykonach muzycznych. Pewien renesans zainteresowania jego postaæ prze¿y³a na prze³omie XIX i XX wieku, kiedy ponownie wydano czê¶æ jego dzie³ i pierwsze, nowe studia biograficzne.

W pocz±tkach lat 30-tych XX wieku dr Heinz Funck, oprócz wspomnianej wszechstronnej biografii, wyda³ równie¿ dwa zbiory jego pie¶ni. Od lat 60-tych ponownie, do¶æ regularnie wydaje siê dzie³a M. Agricoli. W roku 1986 obchodzono piêæsetn± rocznicê urodzin Martina Sore i zorganizowano w Niemczech 2 konferencje na jego temat. W Magdeburgu i w USA s± ulice jego imienia.

Marek Nowacki
Muzeum Regionalne w ¦wiebodzinie


komentarz[0] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.01 | powered by jPORTAL 2