Wkrótce po wkroczeniu Niemców ojciec, tak jak poprzednio zg³osi³ siê do pracy na kolei. Przyjêty zosta³ chêtnie, liczono chyba na jego wspó³pracê z w³adzami niemieckimi. Ojciec pochodzi³ z Wielkopolski i jako poddany pruski w czasie pierwszej wojny œwiatowej walczy³ w armii niemieckiej, uzyska³ stopieù feldwebla (sier¿anta), dosta³ siê do niewoli francuskiej pod Verdun. Tam wst¹pi³ do B³êkitnej Armii genera³a Hallera i z ni¹ jako chor¹¿y wróci³ do Polski, aby wzi¹Ì udzia³ m.in. w wojnie z bolszewikami. Zna³ dobrze jêzyk niemiecki. Niemcy w 1939 roku wcielili Wielkopolskê, któr¹ nazywali Warthegau (kraj Warty) do Niemiec, wiêc bardzo go namawiano, aby podpisa³ "volkslistê".
"- ByÂłem, jestem i zawsze bĂŞdĂŞ Polakiem" - mĂłwiÂł i zdecydowanie odmawiaÂł i znĂłw za "arogancki stosunek" do NiemcĂłw ("du bist frech, mensch" - mĂłwili mu) zostaÂł wyrzucony z pracy. SkoĂączyÂło siĂŞ tylko na wyrzuceniu z pracy, gdyÂż fakt, Âże sÂłuÂżyÂł kiedyÂś w armii niemieckiej okazaÂł siĂŞ byĂŚ dla niego okolicznoÂściÂą ÂłagodzÂącÂą. Przez dÂłuÂższy czas pozostawaÂł bez pracy. GÂłodowaliÂśmy.

Od 1942 roku na kolei zacz¹³ pracowaÌ mój dwudziestoletni wówczas brat, Józef.

Po ukoùczeniu tu¿ przed wojn¹ szko³y rzemieœlniczej w pobliskim Zdo³bunowie by³ mechanikiem. Zatrudniony zosta³ w kolejowej brygadzie remontowej. Brata wysy³ano na zagro¿one odcinki do naprawy ³¹cznoœci miêdzy stacjami na trasie Równe - Sarny. Zawsze grozi³o mu niebezpieczeùstwo, ¿e wpadnie w ³apy band UPA, które w tym czasie zaczê³y ju¿ szaleÌ na Wo³yniu. Polowa³y szczególnie na Polaków, chocia¿ nie "gardzi³y" równie¿ Niemcami, Rosjanami i ¯ydami. Praca ta dawa³a mu jednak mo¿liwoœÌ zaopatrywania ca³ej naszej rodziny w jaja, s³oninê i miêso. Na stacji bardzo czêsto ¿andarmeria niemiecka przeszukiwa³a baga¿e w poszukiwaniu broni oraz w³aœnie tego, co przewozi³ mój brat. Tu te¿ grozi³o mu wielkie niebezpieczeùstwo. Nie przera¿a³o go to jednak. Zawsze z takiego wyjazdu s³u¿bowego coœ przywióz³...

Mama posiada³a maszynê do szycia, któr¹ dosta³a jako wiano od swoich rodziców. By³a to bardzo stara maszyna, Singera. Dziêki niej te¿ od czasu do czasu zarobi³a trochê mas³a, sera, czy m¹ki. Siostra moja, Zofia, 19-letnia wówczas dziewczyna dosta³a siê do pracy w charakterze szwaczki w przyszpitalnej szwalni. Mama nauczy³a j¹ szycia. Siostra zajmowa³a siê tam reperacj¹ bielizny po rannych lub zmar³ych w szpitalu niemieckich ¿o³nierzach. Da³o jej to jako taki zarobek, kartki na ¿ywnoœÌ i gor¹c¹ strawê na obiad. Z obiadów tych i ja doœÌ czêsto korzysta³em. Do dziœ noszê we wspomnieniach wspania³y smak soczewicy z gulaszem konserwowym. I nie wiem tylko, czy ta potrawa by³a tak dobra, czy ja by³em tak wyg³odnia³y.

Ojcu uda³o siê w koùcu znaleŸÌ pracê t³umacza. Zosta³ przydzielony do brygady jeùców sowieckich pracuj¹cych przy remoncie i odœnie¿aniu dróg i ulic. Zna³ niemiecki, a z rosyjskim te¿ jakoœ sobie radzi³. Prócz tego, ¿e by³ t³umaczem, stara³ siê w miarê mo¿liwoœci, jakie posiada³, byÌ cz³owiekiem pomagaj¹cym tym nieszczêsnym, wychudzonym, zmaltretowanym fizycznie i psychicznie ludziom.