[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Z historii miasta i okolic > Legenda do planu Brauna & Hogenberga

„Legenda” do planu Brauna & Hogenberga




To nie przypadek, ¿e tak du¿o miejsca po¶wiêcam temu miedziorytowi. U¿yjê banalnego okre¶lenia, ale jest on po prostu ³adny, przyjemny dla oka, trochê tajemniczy, legendarny i za ka¿dym razem kiedy na niego patrzê znajdujê na nim co¶ nowego. Tym razem moj± uwagê przyku³y zamieszczone na planie miasta opisy i legenda. Postanowi³em, pomimo swej „impotencji jêzykowej” (w tym jêzyka niemieckiego w szczególno¶ci) zebraæ dostêpne t³umaczenia oznaczeñ i legendy do planu miasta ¦wiebodzin z roku 1595.

W roku 1982 z okazji „Dni Regionalnych”, ¦wiebodziñski Dom Kultury pod kierownictwem Wies³awa Zdanowicza opracowa³ folder rycin, map i planów naszego miasta. Przy udziale profesora Jana Sobociñskiego który wspiera³ projekt tego foldera konsultacjami filologicznymi i przy pomocy historycznej Pana Mieczys³awa Bohdana powsta³o opracowanie, które pomog³o mi zebraæ w ca³o¶æ poni¿szy tekst. Bardzo proszê o wyrozumia³o¶æ je¿eli fantazja odwiod³a mnie dalece od rzeczywisto¶ci. Nie oznacza to jednak, ¿e tekst ten w takiej formie musi pozostaæ. Proszê o sugestie i poprawki, czy to na e-mail, czy te¿ w formie komentarzy pod artyku³em. My¶lê, ¿e fajnie by³oby popracowaæ wspólnie nad tym dokumentem.






LEGENDA

Rathaus – ratusz wczoraj i dzi¶.
Das Schlos – zamek ze swoimi ruinami, przez nikogo dzisiaj nie chcianymi.
Kirche – ko¶ció³ ¶w. Micha³a – w innej formie, ale mniej wiêcej na swoim miejscu.
Schule – Spo³eczna Szko³a Podstawowa i Katolickie Gimnazjum Spo³eczne im. Jana Paw³a II w ¦wiebodzinie i dom Sióstr Pasterek.
Schlos See – Jezioro Zamkowe - przewêdrowa³o jedynie bardziej na wschód.
Schlos Wisen – £±ki Zamkowe – dzi¶ ju¿ nie ³±ki, a ulica.
(a) Pastej (Bastei) – baszty obronne - oprócz bastei-anykwariatu, fragmentów zbrojowni i fragmentów wielkiej baszty nie zosta³a ¿adna inna z tych które autor legendy do miedziorytu mia³ na uwadze.
(b) zü Glogischn thor. – Brama G³ogowska – wylot ulicy G³ogowskiej w kierunku Pi³sudskiego.
(c) Luftgarten – ogród zabaw – trudno wskazaæ dzisiaj odniesienie do tego miejsca, mo¿e s± to okolice zaplecza szpitala, mo¿e szko³y albo LORO. Na pewno miedzioryt ten nie mo¿e stanowiæ wiarygodnego ¼ród³a które precyzyjnie okre¶li nam po³o¿enie obiektów, czasami jego autor taktowa³ go jak „gumê”, w jednym miejscu plan jest niewiarygodnie „¶ci¶niêty” w innym „rozci±gniêty”. Wszystko zale¿a³o od jego indywidualnej wizji miasta i wyobra¼ni przede wszystkim. Zak³adam, ¿e autor nie móg³ pos³u¿yæ siê wyrafinowanymi ¶rodkami geodezyjnymi czy te¿ lataj±cymi machinami b±d¼ balonami :), z pok³adu których móg³by wykonywaæ podstawowe szkice... W zasadzie technika wykonywania tych planów musia³a byæ czym¶ fascynuj±cym jak na tamte czasy i stanowi dla mnie niewyja¶nion± zagadkê.
(d) Schutzengarten – strzelnica, dzi¶ mo¿na pograæ w pi³kê na ma³ym boisku utworzonym w tym miejscu w kwardacie ulic Okrê¿nej, 1-go Maja i Wa³owej.
(e) Gross Pastej (Bastei) – basteja – wielka baszta której fragmenty znajdujemy na zielonym skwerku miêdzy ulicami Okrê¿n± a Wa³ow±.
(f) Zeughaus – zbrojownia, dzi¶ zachowane partie murów niegdy¶ mieszcz±cych w sobie obiekt zbrojowni± nazywany mieszcz± siê nieopodal „Ma³ego” ko¶cio³a na skraju Parku Chopina..
(g) Buttelej – baszta pacho³ków miejskich - antykwariat Pana Janusza Krêczyñskiego.
(h) Unser lieben Frawekirche – ko¶ció³ Naj¶wiêtszej Marii Panny, nie nale¿y myliæ z ko¶cio³em parafii Matki Bo¿ej Królowej Polski, gdyby chcieæ go dzisiaj zlokalizowaæ znalaz³by siê gdzie¶ na miejscu zabudowañ w kwadracie ulic Pi³sudskiego-G³ogowskiej i Wa³owej.
(i) Weidtfarbe haus – farbiarnia – zaplecze ulicy Garbarskiej.
(k) Spital zum Heiligen Geist – szpital Ducha ¦wiêtego. Na planie widaæ ten budynek po³o¿ony bez dostêpu do drogi dojazdowej do Bramy Krzy¿owej. Czy mogê napisaæ, ¿e usytuowa³em ten szpital w g³êbi podwórka za kapliczk± przy ulicy ¯ymierskiego?
Spital thor – Brama Szpitalna, okolice parkingu u zbiegu ulic ¯ymierskiego i Wojska Polskiego.
Sattel thor – Brama Siod³owa, z du¿ym przybli¿eniem okolice przeciêcia ulicy ¯ymierskiego z ulicami Marynarsk± i Poln±.
Rör Kasten – skrzynie ga¶nicze ustawione wokó³ ratusza.
Schlos Gasse – ulica Zamkowa – która w ¿aden sposób nie pasuje do obecnie panuj±cej ulicy Zamkowej. Je¿eli ju¿, to jest to zal±¿ek ulicy Górnej. Ca³y czas musimy mieæ w pamiêci kilka faktów z historii miasta. Plan zosta³ wykonany prawdopodobnie w 1595 roku, w 54 lata po wielkim po¿arze który strawi³ ca³e miasto – pozosta³ tylko zamek i przedmie¶cia g³ogowskie. Czy plan by³ wykonywany na podstawie zaktualizowanych po po¿arze materia³ów? Musimy pamiêtaæ o kolejnych potê¿nych po¿arach które trawi³y miasto w wieku XVI i kszta³towa³y jego oblicze - uk³ad g³ównych arterii komunikacyjnych miasta.
Ochsen Gasse – ulica Wo³owa. Nie Wa³owa – bo ta znajduje siê poza granicami murów obronnych i fosy, a bardziej dzisiejsza ulica Kiliñskiego.
Bader Gasse (Baden Gasse) – ulica £aziebna – przed IIW¦ ulica nosi³a nazwê Baderstraße, tak¿e Gustav Zerndt Straße, po wojnie ulica Bartosza G³owackiego.
Creutz Gasse – ulica Krzy¿owa - przed IIW¦ ulica nosi³a nazwê Kreuzstraße - ul. 1-go Maja od 1945 roku
Kirch Gasse – ulica Ko¶cielna, dzisiaj ulica Szpitalna. Dzisiejsza ulica Ko¶cielna nie ma nic wspólnego z tamt± pierwotn±, oprócz nazwy.
Molckendorf – wie¶ Malutka, dzi¶ ci±g ulic Poznañskiej – Pi³sudskiego – Plac Wolno¶ci – Kawaleryjska – Sikorskiego.
Capelle (Kapelle) – kaplica – gdyby przetrwa³a do dzi¶ pewnie sta³aby po ¶rodku ulicy Kolejowej pomiêdzy dwoma budynkami Starostwa Powiatowego.
Freiers Gasse – ulica Wolno¶ci? – zal±¿ek dzisiejszej ulicy Wiejskiej.
Die Ziegel scheune – cegielnia – gdzie¶ na rozdro¿ach ulic Kawaleryjskiej i Sikorskiego.
Neuwe Gasse – ulica Nowa – odcinek ulicy 30-tego Stycznia od ulicy Okrê¿nej do Kawaleryjskiej.
Salcke – solarnia? - Salkau przed koñcem IIW¦, wie¶ ¯ó³ków zaraz po wojnie, dzi¶ nieszczê¶liwa (nazwa) ¦wierczewskiego.
Zebr Winckel (Zerrwinkel) – Zau³ek, Czarny Zau³ek – nie ma ¿adnych w±tpliwo¶ci, ¿e chodzi o ulicê Walki M³odych – miejsce zupe³nie kosmiczne, gdzie ja czyta³em o tym miejscu z³ego kultu...
Bleichhaus – dom bielarzy – B³onia ¦wiebodziñskie?
Die Bleiche – ³±ka bielarska – B³onia ¦wiebodziñskie?
Vor dem Creutz thor naus – droga do Bramy Krzy¿owej, chyba chcieli napisaæ ¯ymierskiego...
Lob mule – m³yn garbarski? - pó³nocno-wschodnia czê¶æ starego miasta.
Maltz mule – m³yn s³odowy – pó³nocno-wschodnia czê¶æ starego miasta.
Die Weinberge, Weinberg – winnice, zachodnia czê¶æ obecnego miasta, w przesz³o¶ci niezabudowane, skierowane na wschód i po³udnie ciep³e stoki niecki w której le¿y miasto – dogodne miejsca na uprawianie winnej latoro¶li, okolice osiedla Widok i siedziby Nadle¶nictwa ¦wiebodzin.
Dis ist herumb der Stat Graben – otaczaj±ca miasto fosa – spora jej cze¶æ wci±¿ malowniczo jest zdobi±cym star± czê¶æ miasta d³ugim „do³kiem”.
Maltzmuln flosa – droga sp³awu s³odu do browaru – pó³nocno-wschodnia czê¶æ starego miasta.
Schwamme – k±pielisko miejskie – Struga ¦wiebodziñska, zaplecze ulicy Grzybowej.
Trages heim – dom s³u¿by cmentarnej – okolice ulicy Moniuszki.
Salcker Steck (Steg) – ¶cie¿ka – przyczó³ek ulicy ¦wierczewskiego – chyba, chocia¿ zupe³nie nie rozumiem okre¶lenia Salcker. Raz wystêpuje jako solarnia, czy¿by solna ¶cie¿ka, pó¼niej Salkau – ¯ó³ków.
Sant Annen Spital – szpital ¶wiêtej Anny – obiekt przy Bramie Szpitalnej, okolice parkingu u zbiegu ulic ¯ymierskiego i Wojska Polskiego.
Creutz thor – Brama Krzy¿owa – wylot ulicy 1-go Maja w kierunku Ronda Wileñskiego.
Zum newen thor – Brama Nowa – skrzy¿owanie ulic Okrê¿nej i 30-tego Stycznia.
Auss der halbe Stat herumb – z t³umaczenia wychodzi ulica okr±¿aj±ca po³owê miasta – przed IIW¦ Halbestadt, dzisiaj ulica Wa³owa w ca³ej swojej rozci±g³o¶ci.
Der Rorbach See – wskazanie kierunku na Jezioro Trzcinowe, dzi¶ ... Trzcinowe chocia¿ wodê widaæ.
Muhle flosa herumb – okrê¿na droga sp³awu s³odu do browaru, dzi¶ po prostu Struga ¦wiebodziñska.
Des herren Hauptmans Vorbrige – czê¶æ ulicy Pi³sudskiego do 3-go Maja.


komentarz[1] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.015 | powered by jPORTAL 2